දිවි හිමියෙන් වනජීවීන් රකින්නට ගොස් රාජ උදහසට ලක්වූ අඩවි ආරක්ෂකවරයා

අපගේ මාතෘ භූමියේ ඒකීයභාවය සහ භෞමික අඛණ්ඩතාවය වෙනුවෙන් දිවි පිදූ රණ විරුවන් පිළිබඳව රටේ පොදු මහජනතාව තුළ ඇත්තේ ඉමහත් ගෞරවයකි. නමුත් එසේම අගනා වටිනා මෙහෙයක් අපගේ මාතෘ භූමියේ ගහකොළ, සතා සිව්පාවා, පරිසර පද්ධතීන් සහ ස්වභාවික සම්පත් සංරක්ෂණ සහ ආරක්ෂණය වෙනුවෙන් නිහඬව ඉටු කරන තවත් පිරිසක් අප අතර සිටිති. ඔවුන් අඩවි ආරක්ෂකවරුන්ය. ඔවුන්ගේ මෙහෙවර හුදෙක් වනසතුන් හා වෘක්ෂලතාවල රැකවරණය වෙනුවෙන් පමණක් යැයි කෙනෙකුට සිතෙන්නට පිළිවන. නමුත් එයින් එහා ගිය අසමාන සේවාවන් රාශියක් මානව වර්ගයා වෙනුවෙන්ද ඉටු කරන ඔවුන් නොවන්නට අපගේ ආහාර, ජල හා බලශක්ති සුරක්‍ෂිතතාවය මෙන්ම ජීවත්වීමේ අයිතිය පවා තවදුරටත් අභියෝගයට ලක්විය හැකිය. එබැවින් ඔවුන් රටේ ජනතාවගේ මෙන්ම ජනතා නියෝජිතයින්ගේද පැසසුමට ලක්විය යුත්තෝය. නමුත් අද වන විට ඔවුන් දිවි හිමියෙන් සිදුකරන එම සංරක්ෂණ කාර්යය රාජ උදහසට ලක්වීමටද හේතුවක් වීම කොතරම් නම් අභාග්‍යයක්ද?

අපගේ කතා නායකයා වන වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ හේරත්ගම වනසත්ව අඩවි ආරක්ෂකවරයා ලෙස සේවයේ නියුතු නීතිඥ කොඩිසිංහ ආරච්චිගේ චතුර චාමින්ද ගුණරත්නට අද වන විට අත්ව ඇත්තේ එවැනි ඉරණමකි. ඔහු තුන්වන ශ්‍රේණියේ වනසත්ව අඩවි ආරක්ෂකවරයෙකු වශයෙන් වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ සේවයට බැඳෙන්නේ වර්ෂ 2012 ජුනි 7 වන දිනය. එතැන් සිට කවුඩුල්ල, මඩු, කිලිනොච්චිය, උල්හිටිය සහ ගම්පහ ප්‍රදේශවල සහ නැවතත් කිලිනොච්චිය යන සේවා ස්ථාන වල රාජකාරි ඉටු කිරීමෙන් පසු ඔහු හේරත්ගම අඩවි ආරක්ෂකවරයා ලෙස පත්වීම් ලබන්නේ වර්ෂ 2023 සැප්තැම්බර් 1 වන දිනය.

නව රාජකාරි ස්ථානයේදී ඔහුගේ අවධානය යොමුවන එක් ප්‍රධාන කාරණයක් වන්නේ ප්‍රදේශයේ පවතින විශාල ගැටළුවක් වන අලි-මිනිස් ගැටුමට තිරසාර විසඳුමක් සෙවීමය. ඒ සඳහා ඔහු අනුගමනය කරන එක් උපායමාර්ගයක් වන්නේ මෙම කලාපයේම ඇති එකම වනජීවී රක්ෂිතය වන කහල්ල පල්ලෙකැලේ අභය භූමිය සුරක්ෂිත කිරීමය. ඔහු තක්කඩි දේශපාලුවන්ගේ උදහසට ලක්වීමට ප්‍රධාන හේතුව වන්නේද එයයි. එහිදී අභය භූමියේ ඇති හක්වටුණාව ජලාශයේ වැව් පිටිය අලි ඇතුන් වෙනුවෙන් වෙන්කර දීමට දැරූ උත්සාහයේදී ආණ්ඩුවේ දේශපාලන හෙංචයියන්ගේ ඉඩම්ද ඊට හසුවීම මෙම වනසත්ව අඩවි ආරක්ෂකවරයාගේ රාජකාරි දිවියේ තීරණාත්මක සංදිස්ථානයක් බවට පත්වීම දෛවයේ සරදමක් වැනිය. එහි අවසන් ප්‍රතිපලය ඔහු අනීතික ආකාරයට ස්ථාන මරු කරවීමට පසුගිය ජුනි 13 වැනිදා රැස්වූ කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික් සම්බන්ධීකරණ කමිටු රැස්වීමේදී තීන්දුවක් ගැනීමය.

මෙම අත්තනෝමතික, අසාධාරණ සහ අනීතික දේශපාලන අතපෙවීමට එකම හේතුව උක්ත නිලධාරියා 1937 අංක 02 දරන වන සත්ව හා වෘක්ෂලතා ආරක්ෂක ආඥා පනතේ බලයලත් නිලධාරියෙකු ලෙස එම පනත මගින් තමන්ට පැවරී ඇති බලතල ප්‍රකාරව කටයුතු කරමින් තමන්ගේ රාජකාරිය අකුරටම ඉටු කිරීමය. ඔහු විසින් අභය භූමියේ ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් 1979 අංක 07 දරණ රජයේ ඉඩම් (සන්තකය ආපසු පවරා ගැනීමේ) පනයේ ප්‍රතිපාදන ප්‍රකාරව පැවරූ නඩු සංඛ්‍යාව විසි එකකි. එමගින් මේ දක්වා අස් කිරීමේ දැන්වීම් යවා වනසතුන් වෙනුවෙන් නිදහස් කරගැනීමට කටයුතු කරමින් ඇති, විවිධ පුදගලයින් විසින් නීතී විරෝධී ලෙස අල්ලාගෙන සිටි කහල්ල පල්ලෙකැලේ අභය භූමියට අයත් ඉඩම් ප්‍රමාණය අක්කර හැට පහකට ආසන්නය. එසේ සන්තකය පවරා ගැනීමට කටයුතු කර ඇත්තේ හක්වටුණාව ජලාශයේ උපරිම ජල මට්ටම දක්වා වන සීමාවද උල්ලංඝනය කරමින් ජලාශ භූමියේ වගාකළ පුද්ගලයන්ට අයත් ඉඩම්ය. එසේම වන අලින් තිදෙනෙකුට එකවර විදුලි සැර යෙදීමෙන් මරණයට පත්කළ සහ තවත් ස්ථානයක එසේම වන අලියෙකුට විදුලි සැර යෙදීමෙන් මරණයට පත් කරනු ලැබූ අභය භූමිය තුළ වූ ඉඩම් දෙකක්ද, අලුතින් කැලෑ එළිපෙහෙළි කළ ඉඩම් දෙකකක්ද නැවත අභය භූමියට ඇතුලත්කර ගැනීමට ඔහු වෙහෙසුනේය. ඒ අනුව ඔහු තම රාජකාරි ඉටුකර ඇත්තේ පෞද්ගලික පළිගැනීමේ චේතනාවකින් හෝ බලය හොබවන දේශපාලන පක්ෂය අපහසුතාවයට පත් කිරීමේ උවමනාවෙන් නොව, හේරත්ගම අඩවියේ වනසත්ව අඩවි ආරක්ෂකවරයා ලෙස තමන් වෙත පැවරී ඇති රාජකාරිමය වගකීමෙන් බව මානව පැහැදිළි වේ.

වඩාත්ම ජුගුප්සාජනක කාරණය නම් පසුගිය ජුනි 13 වැනිදා කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික් සම්බන්ධීකරණ කමිටුවේදී නාට්‍යානුසාරීව වනජීවී අපරාධකරුවන්ට අනුකම්පාව උපදවමින් හා වනසත්ව අඩවි ආරක්ෂක නීතිඥ කොඩිසිංහ ආරච්චිගේ චතුර චාමින්ද ගුණරත්නට  අභූත චෝදනා එල්ල කරමින් ඔහුව දංගෙඩිය නියම කරමින් කැකිල්ලේ තීන්දු ගත් අමනෝඥ දේශපාලුවන් අනෙක් පසින් අසාර්ථක බව දශක ගණනාවක් තිස්සේ ඇස් පනාපිටම සපථකර ඇති අලි පලවාහැරීමක් සංවිධානය කිරීමට කටයුතු කළ ප්‍රාදේශීය පරිපාලන නිලධාරියෙකු උත්කර්ෂයට නැගීමය. තවද ඔහු අභයභූමිය තුළ පිහිටි ඉරුදෙණියාය ප්‍රදේශයේ ඉඩම් ජනතාවට බෙදා දීමේ ව්‍යාපෘතියේද ඉදිරි පෙළ සාමාජිකයෙකි.

හේරත්ගම අඩවි ආරක්ෂකවරයා ලෙස පත්වීම් ලබා පැමිණි දින සිට මේ දක්වා පමණක් චතුර විසින් වන සත්ව හා වෘක්ෂලතා ආරක්ෂක ආඥා පනත උල්ලංඝනය කරමින් සිදුකර ඇති වනජීවී අපරාධ සම්බන්ධයෙන් පවරා ඇති නඩු සංඛ්‍යාව සියයකට වැඩිය. එමගින් වනජීවී අරමුදලට බැර කර ඇති දඩ මුදල රුපියල් 5,785, 000.00 කි. මින් පෙරද තමන්ගේ රාජකාරි දිවිය තුළ විවිධ අභියෝගවලට මුහුණදී ඇති චතුර විවිධ දේශපාලන පක්ෂවල ප්‍රභලයින්ට ඥාතීත්වයන් සහ හිතවත්කම් කියා පාමින් තමන් සිදුකළ වනජීවී අපරාධ යටගසා ගැනීමට තැත් කෙරූ කිසිවෙකුට  සමාවක් ලබාදී නැත.

ඔහු කිලිනොච්චිය අඩවි ආරක්ෂකවරයා ලෙස රාජකාරි ඉටුකළ දින 450 තුළ වනජීවී අපරාධ සම්බන්ධ නඩු 324 ක් අධිකරණය හමුවේ පවරා තිබේ. අයියකච්චි සහ පරන්තන් ප්‍රදේශවල පිහිටි උතුරේ ප්‍රහල දේශපාලඥයින්ට සබඳකම් ඇති පුද්ගලයින් විසින් පවත්වාගෙන ගිය හෝටල්වලට පවා පැවරූ නඩු ඒ අතර වේ. එක් අවස්ථාවක අයියකච්චි ප්‍රදේශයේ හෝටලයක රඳවාගෙන සිටි තිත් මුවන් තිදෙනෙකු සම්බන්ධයෙන් හෝටල්කරු නීතිය හමුවට පමුණුවා එම සතුන් විල්පත්තුව ජාතික උද්‍යානයට මුදාහැරීමටද වරදකරුට අධිකරණ මගින් රුපියල් 20,000.00 දඩ මුදලක් නියම කිරීමටද ඔහු කටයුතු කළේය. එසේම පරන්තන් ප්‍රදේශයේ දඩමස් ජාවාරමේ නියුතු ප්‍රකට හෝටලයකට පිට පිට නඩු පවරා රුපියල් ලක්ෂ පහකට ආසන්න දඩ මුදල් රජයට අයකර දීමටද නැවත එම වරද සිදු කළහොත් අදාළ හෝටලය මුද්‍රා තැබීමටද ඔහු අධිකරණ නියෝග ලබාගෙන තිබේ. එම අවස්ථා වලදී නොයෙකුත් තරාතිරම් වල දේශපාලඥයින්ගෙන් ඔහුට බලපෑම් එල්ල වුවද එම බලපෑම් ඔහු තඹ සතයකට මායිම් කළේ නැත. එසේම එම දේශපාලඥයින්ද ඒ සම්බන්ධව දිගින් දිගටම ප්‍රශ්න ඇති කිරීමට කටයුතු කළේ නැත. එවැනි පසුබිමක් තුළ වංචාව හා දූෂණය මුලිනුපුටා දමන බවටත් දුෂිත දේශපාලන තන්ත්‍රය වෙනස් කරන බවටත් ප්‍රතිඥා දෙමින් බලයට පැමිණි වර්තමාන රෙජීමය මේ ආකාරයෙන් ඉතා තුච්ච ආකාරයට තමන්ගේ රාජකාරිය වෙනුවෙන් දිවි හිමියෙන් කැපවූ නිලධාරියෙකුගෙන් දිගින් දිගටම පලි ගැනීම තමන් ලද ජන වරමටද නිගා දෙවන බව අප අවධාරණය කරමු.

2023 වසරේ ජූලි මස ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ නීතීඥවරයෙකු වශයෙන්ද දිවුරුම්දී ඇති අඩවි ආරක්ෂක චතුරට තම බිරිඳ, දෙමව්පියන් ඇතුළු පවුලේ සියලු දෙනාටම වඩා උසස් ජීවන තත්වයක් අත්කර දීමට පූර්ණ කාලීන නීතීඥ වෘත්තිය තෝරා ගැනීමට කිසිඳු බාධාවක් නැත. එසේ තිබියදී රාජ්‍ය සේවයෙන් හෝ වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවෙන් පවා කිසිඳු ඇගයීමක් නොලබා ඔහු වනජීවී සංරක්ෂණය වෙනුවෙන් මෙසේ කැපවීම විශ්මයජනකය. බීබීසී සේවය මගින් ලොව පුරා විකාශය කෙරෙන බ්‍රිතාන්‍ය රජ පවුලේ විලියම් කුමරු විසින් ඉදිරිපත් කරනු ලබන 'ගාඩියන්ස්' වාර්තා වැඩසටහන් මාලාව මගින්ද මේ දිනවල පෘථිවියේ වටිනාම පරිසර පද්ධති ආරක්ෂා කරන චතුර වැන්නවුන්ගේ ජීවන තොරතුරු ලෝකයා හමුවට ගෙන එයි. පසුගියදා එහි සයවන කථාංගය වෙන්ව තිබුණේ ශ්‍රී ලංකාවේ අලි ඇතුන් සංරක්ෂණය වෙනුවෙනි. නමුත් එවැනි පසුබිමක අලි ඇතුන්ගේ වාසභූමි සංරක්ෂණය වෙනුවෙන් දිවි හිමියෙන් කැපවූ වනසත්ව අඩවි ආරක්ෂකවරයෙකුට පාදඩ දේශපාලුවන් විසින් එලව එලවා පහර දෙන බව, මරණීය තර්ජන එල්ල කරමින් ඇති බව විලියම් කුමරු නොදන්නවා විය යුතුය.

හේරත්ගම වනසත්ව අඩවි ආරක්ෂක චතුර ගුණරත්න මේ ආකාරයෙන් අත්තනෝමතික, අසාධාරණ හා අනීතික ආකාරයට ස්ථාන මාරු කිරීමට හෝ දණ්ඩනයට ලක් කිරීමට බලධාරීන් කවර ආකාරයකින් හෝ කටයුතු කිරීම ඔහුට පමණක් හුදෙකලා සිදුවීමක් නොවේ. එය වනජීවී අපරාධකරුවන්ට මෙරට වනජීවී සහ වන සම්පත් විනාශ කිරීමට උඩගෙඩි දීමකි. තවද මහජන බදු මුදල් වලින් තමන් ලබන වේතනයට ණය නැතිව අවංකව සහ නිර්භයව තම රාජකාරි ඉටු කරන සමස්ථ රාජ්‍ය නිලධාරී තන්ත්‍රයටම එල්ල කරන මරු පහරක් බව අවසන් වශයෙන් ලියා තබනු කැමැත්තෙමි.

කතරගම පාද යාත්‍රාව දඩමීමා කරගනිමින් යාල සහ 

කුමන ජාතික උද්‍යාන වැනසීම මෙවරත්

හින්දු බැතිමතුන් විසින් අතීතයේ සිට චාරිත්‍රයක් වශයෙන් පවත්වාගෙන යන යාපනයේ සිට කතරගම දේවාලය දක්වා පා ගමනින් ගමන් ගනු ලබන ‘කතරගම පාද යාත්‍රාව’ එහි ආගමික සහ සංස්කෘතික අනන්‍යතාවයන්ගෙන් දුරස් වෙමින් යාල සහ කුමන ජාතික උද්‍යානවල පැවැත්මටද දැඩි තර්ජනයක් බවට පත් වෙමින් පවතින බව අප මුල් වරට අනාවරණය කරනු ලැබුවේ ඉකුත් 2025 වසරේ ජූලි මාසයේදීය. එහිදී අප ජන සහභාගීත්වය අධික වීම නිසා ඇතිවී ඇති ගැටළු, නාවික හමුදාවේ බලපෑම්, දන්සැල් කරුවන්ගේ නොමනා හැසිරීම් මෙන්ම මෙම කටයුතු සමීපව නිරීක්ෂණය කිරීමට වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව අපොහොසත්වීම පිළිබඳවද කරුණු අනාවරණය කළෙමු. නමුත් මේ වසරේදී ද ප්ලාස්ටික් සහ පොලිතින් අපද්‍රවය නියාමනය සඳහා වැඩසටහනක් ක්‍රියාත්මක කිරීම හැරුණු කොට අප සඳහන් කළ අනෙක් කරුණු කිසිවක් කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමට බලධාරීන් අපොහොසත්වීම කණගාටුවට කරුණකි.

ප්‍රවේශපත්‍රයක් ලබාගැනීමෙන් තොරව නොමිලේ පා ගමනින් ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික උද්‍යානයන් හරහා ගමන් කිරීමට ලැබෙන අතිශය විරල අවස්ථාවක් ලෙස මෙම පාද යාත්‍රාව හැඳින්විය හැකිය. එසේම කුමන ජාතික උද්‍යානයෙන් ඇතුළුවී යාල ජාතික උද්‍යානයෙන් පිටතට පැමිණීමට වනජීවී අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයාගේ විශේෂ අනුමැතියක් අවශ්‍ය වේ. යාල ජාතික උද්‍යානයේ කලාප අංක දෙක තුළ සංචාරය කිරීමටද විශේෂ කොන්දේසි තිබේ. එබැවින් එවැනි කිසිඳු අවසරයක් අවශ්‍ය නොවන පාද යාත්‍රාව දඩමීමා කරගෙන තමන්ගේ පටු ඕනෑ එපාකම් සරිකරගැනීම සඳහා විවිධ පිරිස් මේ වන විට පෙළඹී තිබේ. ඊනියා පරිසරවේදීන්, වනජීවී ඡායාරූප ශිල්පීන් හා වික්‍රමාන්විත සංචාරකයින් ඊට ඇතුලත් වේ. මේ හේතුවෙන් කතරගම පාද යාත්‍රාවේ ආගමික සහ සංස්කෘතික වටිනාකම් ගිලිහී වනජීවී රක්ෂිතද විනාශ මුඛයට යාමට පටන්ගෙන තිබේ. තවද මෙහි බොර දියේ මාළු බාමින් යාල සහ කුමන වෙත ඇතුළුවීමට කටයුතු කරන ආරක්ෂක අංශ, දන්සැල් කරුවන් සහ විවිධ රාජ්‍ය ආයතනද වනසත්ව හා වෘක්ෂලතා ආරක්ෂක ආඥා පනත උල්ලංඝනය වන ආකාරයෙන් කටයුතු කිරීම ඉතා බරපතල තත්වයකි.

මෙම වසරේද පාද යාත්‍රාවට සහභාගී වීමට දිවයිනේ නන් දෙසින් පැමිණෙන පුද්ගලයින්ට ඇතුළුවීම සඳහා ජුනි මස විසිවැනි දින කුමන ජාතික උද්‍යානයේ දොරටුව විවෘත කෙරිණි. යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පසු වාර්ෂිකව 25000-30000 අතර පිරිසක් මෙම වන්දනා ගමනට සහභාගීවූ අතර 2024 වසරේ එම ගණන 31986 දක්වා වාර්තාගත ලෙස ඉහළ ගියේය. සාම්ප්‍රදායික හින්දු බැතිමතුන් මෙම ගමනේදී අනුගමනය කළ අල්පේච්ඡ වන්දනා විධි ක්‍රම මගින් පරිසරයට සිදුවූ හානිය අල්ප විය. නමුත් පසුකාලීනව විවිධ පාර්ශව ඊට මැදිහත්වීම හේතුවෙන් එකී අල්පේච්ඡ වන්දනාව වෙනුවට පරිසරයට විශාල වශයෙන් බලපෑම් එල්ලවන විකෘතියක් බවට මෙම චාරිකාව පත්වූ ආකාරය අප පෙන්වා දුනිමු. වර්තමාන වනජීවී අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයා ද අප ඉදිරිපත්කළ කරුණු අනුමත කරමින් ‘බෝතල් කළ ජලය සහ සෞඛ්‍ය සේවා වැනි අමතර පහසුකම් අවශ්‍ය පුද්ගලයින්ගේ පැමිණීම සහ හමුදාවේ මැදිහත්වීම ගමනේ ස්වභාවය සහ වනජීවීන්ට එහි බලපෑම සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් කර ඇති’ බව එවක මාධ්‍යට කරුණු දක්වා තිබුණි. නමුත් මෙවරද එම විනාශකාරී ක්‍රියා පාලනය කිරීම සඳහා පරිසර අමාත්‍යංශය හෝ වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව සාධනීය මැදිහත්වීමක් සිදුකර ඇති බව අපට දැනගන්නට ලැබී නැත.

වන්දනාකරුවන් සඳහා ජලය සැපයීමට බව පවසමින් නාවික හමුදාව මෙවරද වන්දනා සමයේ ජාතික උද්‍යානයට ප්‍රවේශවී ඇත. ඒ සඳහා පැමිණෙන නාවික හමුදා ප්‍රධානීන්ගේ ආරක්ෂාවට සහ සේවා සැපයීමට බව පවසමින් විශාල භට කණ්ඩායමක් යාල ජාතික උද්‍යානයට ඇතුළුවී එහි පැවැත්මට හානිකර ආකාරයෙන් කටයුතු කරන බවට මෙවරද චෝදනා එල්ලවේ. රැයක් දවාලක් නොමැතිව උද්‍යානය තුළ රථවාහන ගමන් කරවීම, විවිධ ස්ථාන වල වැසිකිළි කැසිකිලි පද්ධති ඇතුළු පහසුකම් සකස් කිරීම සඳහා වනය විනාශකිරීම, වෙන්කරදී ඇති වන්දනා මාර්ගයෙන් පරිබාහිරව උද්‍යානයේ වෙනත් ප්‍රදේශ හරහා ගමන් කිරීම එවැනි අහිතකර කටයුතු ඒ අතර වේ.

කුමන බලපෑම් පැමිණියද පලටුපාන ප්‍රවේශය හරහා නියමිත වේලාවට පෙර යාල ජාතික උද්‍යානයට වාහන ඇතුළු කිරීමෙන් වැළකී සිටීමට වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව ඉකුත් වසරේ මෙන්ම මෙම වසරේදී ද කටයුතු කර තිබේ. නමුත් පාන්දර යාමයේ සිට එහි පැමිණ නියමිත වෙලාව එළැඹෙන තුරු රැඳී සිටින නාවික හමුදා වාහන මුලින්ම උද්‍යානයට ඇතුළුවීම නිතැතින්ම සිදුවේ. එම රථ පෙළ වනය දෙවනත් කරගෙන ඇදී යන විට වනයේ සිටින අලි-කොටි-වලස් ඈ ආකර්ශණීය වනජීවීන් පලා යාම නොවැලැක්විය හැකිය. එවිට දුරු කතර ගෙවාගෙන පැමිණ, තිස්සමහාරාම ප්‍රදේශයේ හෝටල් කාමරවල නවාතැන්ගෙන, හිමිදිරියේ උද්‍යානයට ඇතුළුවී සතුන් වැඩි ප්‍රමාණයක් නැරඹීමට සැදී පැහැදී සිටින දෙස් විදෙස් සංචාරකයින්ට සිදුවන්නේ හිස් අතින් නැවත පිටවී යාමටය.

එසේම පාද යාත්‍රාවේ පැමිණි නාවුක හමුදා ප්‍රධානියකු සහ ඔහුට ආරක්ෂාව සපයන හමුදා අනුඛණ්ඩය ඉකුත් දෙවසරේදී ද වන්දනාකරුවන්ට වෙන්වූ මාවතෙන් මෑත්ව තල්ගස්මංකඩ ප්‍රදේශයෙන් යාල ජාතික උද්‍යානයේ සංචාරකයන් ගමන් ගන්නා මාර්ග පද්ධතියට අවතීර්ණව අත්තනෝමතික අකාරයෙන් ගමන්කර ඇති බව වාර්තාවිය. එයද වන සතුන්ට මෙන්ම සංචාරක කර්මාන්තයට කොහෙත්ම හිතකර තත්වයක් නොවේ. මෙම වසරේද උද්‍යානය තුළ දැනටමත් ඉදිකර ඇති කුඩාරම් සහ වැසිකිළි පද්ධති මේ වසරේදීද එම ගැටළු ඒ ආකාරයෙන්ම උද්ගතවනු ඇති බවට දෙස් දෙයි.

ශ්‍රී දළදා මාලිගාව ඇතුළුව විවිධ රාජ්‍ය සහ පුද්ගලික අංශ සහ පුද්ගලයින් ද මෙම සමයේදී දන්සැල් පැවැත්වීමට බව පවසමින් රක්ෂිත ප්‍රදේශයට ඇතුළුවීම සිදුකරයි. ඔවුන් අතර සිටින අප ඉහත කී ඊනියා පරිසරවේදීන් සහ වනජීවී ඡායාරූප ශිල්පීන් මෙන්ම සෞඛ්‍ය කඳවුරු පැවැත්වීම සඳහා බව පවසමින් පැමිණෙන පුද්ගලයින් පවා  තමන්ගේ ඩිපෙන්ඩර් රථ වල නැගී රාත්‍රී කාලයේ වනජීවීන්ට බාධා වන පරිදි අධි බලැති ආලෝක ධාරා එල්ල කරමින් ඉබාගාතේ සැරි සරණ බවට චෝදනා එල්ලවේ. එවැනි තත්වයන් වනජීවී සංරක්ෂණය අතින් කොහෙත්ම යහපත් නොවේ.

අදාළ ප්‍රවේශපත්‍ර ගාස්තු ගෙවා නිසි බලපත්‍රයක් ලබා ගෙන ජාතික උද්‍යානයකට ඇතුළුවන සංචාරකයින්ට පවා උද්‍යානයේ ගමන් කිරීමට අවසර ඇත්තේ පෙරවරු හයත් පස්වරු හයත් අතර කාලය තුළදී පමණි. නමුත් විවිධ උප්පරවැට්ටිය යොදා ගනිමින් මෙම වන්දනා සමයේ උද්‍යානය තුළට ඇතුළුවන ඉහතකී පාර්ශව අදාළ කාලසීමාව තුළ වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව මගින් ලැබෙන අවසරය වල්බූරු නිදහසක් කරගැනීම හා සංරක්ෂණ නීතී උල්ලංඝනය කරමින් කටයුතු කිරීම ජුගුප්සාජනකය. විශේෂයෙන්ම යාල කලාප අංක එකට අයත් පරණ තොටුපොළ සංචාරක බංගලාව වෙන්කරවා ගන්නා දළදා මාලිගයේ දන්සැල් නඩය ඔවුන් විසින් දන්සැල පවත්වාගෙන යන කටුපිලාර දක්වා (ඉන් ඔබ්බටද) රැයක් දවාලක් නොමැතිව ගමන් කිරීමට දන්සැල දඩමීමා කරගන්නා බවට ඉකුත් වසරේදීද චෝදනා එල්ල වූ අතර මේ වසරේදීද එම දන්සැල සඳහා වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව මගින් අවසර ලබාදී ඇත.

යුද්ධය නිමා වීමෙන් පසුවද වසර ගණනාවක් පාද යාත්‍රාවේ වන්දනාකරුවන් ගමන් කළේ කිසිවෙකුගේ දන්සැල් මත යැපෙමින් නොවේ. සැබැවින්ම මෙවැනි දන්සැල් අවශ්‍යවී ඇත්තේ මෙම පාද යාත්‍රාව දඩමීමා කරගෙන උද්‍යානය වෙත පිවිසෙන පටු අවස්ථාවාදීන්ටය. තවද වාර්ෂිකව මේ සඳහා සහභාගීවන පිරිස ඉහළ යාමටද මෙම තත්ත්වය හේතුවී ඇත. එමෙන්ම දන්සැල් පැවැත්වීම සඳහා මෙසේ උද්‍යානයට ඇතුළුවන පිටස්තර පුද්ගලයින් යාලට ඇතුළුවන්නේද වන්දනාකරුවන් කෙරෙහි උපන් දයාවෙන් ද නැතිනම් හුදෙක් තමන්ගේ විනෝදාස්වාදය සඳහා ද යන්න අමුතුවෙන් කිවයුතු නැත.

ව්‍යුත්පන්න කිහිපයකදී හැර මෙරට ජාතික උද්‍යානය වලට ඇතුළුවන සංචාරකයින් ඒවා තුළ ගමන් ගන්නා සියලුම අවස්ථා වලදී වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව මගින් ලබාදෙන සංචාරක මාර්ගෝපදේශකයෙකු ඔවුන් සමග ගමන් කිරීම සිදු කරයි. නොඑසේ නම් අදාළ දෙපාර්තමේන්තුවට වග කිවයුතු සෆාරි ජීප් රථ රියදුරන් හෝ ඔවුන් සමග වෙති (විවේචන තිබිය හැක). නමුත් දෙසතියකට ආසන්න කාලයක් තුළ පිටස්තර පුද්ගලයින් දස දහස් ගණනින් කුමන සහ යාල ජාතික උද්‍යායේ කලාප අංක එක සහ දෙක තුළ නිදහසේ ගමන් ගන්නේ එවැනි සංචාරක මාර්ගෝපදේශකයින් කිසිවෙක් නොමැතිවය. එබැවින් වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව මෙවැනි තත්ත්වයන් සමීපව අධීක්ෂණය කිරීමට කටයුතු කිරීම අත්‍යාවශ්‍යවේ. එවැනි පසුබිමක් තුළ අප ඉහත සඳහන් කළ ආකාරයෙන් ඩිපෙන්ඩර් රථවල නැගී රාත්‍රී කාලයේ පවා වනජීවීන්ට බාධා වන පරිදි අධි බලැති ආලෝක ධාරා එල්ල කරමින් ඉබාගාතේ සැරි සැරීම, ඩ්‍රෝන කැමරා යොදාගෙන රූපගත කිරීම වැනි කටයුතු එළිපිටම සිදුකිරීම මගින් පෙනී යන්නේ එවැනි සමීප අධීක්ෂණයක් සිදු නොවන බවය.

මේ ආකාරයෙන් මහා ජනකායක් දීර්ඝ කාල සීමාවක් තුළ වනජීවී රක්ෂිත තුළ හැසිරීම නිසා වනජීවීන්ගේ ස්වභාවික හැසිරීම් රටාවන්ට බලපෑම් එල්ලවීම,  කැලිකසල සහ මලපහ මගින් ස්වභාවික පරිසර පද්ධතීන් සහ ජල මුලාශ්‍ර දූෂණය වීම වැනි පාරිසරික බලපෑම් රැසක් ඇතිවේ. සංචාරකයින් සංඛ්‍යාව වැඩිවන විට ඊට අනුලෝමව බලපෑමද  වැඩිවේ. කතරගම පාද යාත්‍රාවද දුෂ්කර වන්දනා ගමනක සිට සැණකෙළියකට පරිවර්තනය වීමෙන් සිදුවන්නේ සංචාරකයින් සංඛ්‍යාව වැඩිවී පාරිසරික බලපෑම වැඩිවීමය. එබැවින් මීට අදාළ අනුමැතීන් ලබාදීමේදී වනජීවී අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයාගේ සිට යාල සහ කුමන ජාතික උද්‍යාන භාරකරුවන් දක්වා වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තු කළමනාකරණ ධුරාවලියේ සියලු ස්ථර මීට වඩා අවධානයෙන් කටයුතු කිරීම ඉතා වැදගත්ය. එසේම සිදුවන මානව ක්‍රියාකාරකම් සහ ඇතිවන තත්ත්වයන් සමීපව අධීක්ෂණය කිරීමට සහ අවශ්‍ය කඩිනම් ක්‍රියාමාර්ග නොබියව ක්‍රියාවට නැංවීමට අවශ්‍ය වනජීවී සංරක්ෂණ නිලධාරීන් සහ ඔවුන්ට අවශ්‍ය යටිතල පහසුකම් ප්‍රමාණවත් පරිදි ලබාදීමද ආණ්ඩුවේ වගකීමය.

එසේම තමන්ගේ කෙටිකාලීන විනෝදාස්වාදය සඳහා මෙම ඉපැරණි වන්දනා ගමන දඩමීමා කර නොගැනීම, ඊට ඈඳුණු ප්‍රෝඩාකාරී කටයුතු සඳහා රජයේ මුදල් අපතේ නොහැරීම, වනජීවීන්ගේ සුරක්ෂාව තහවුරු වන පරිදි වගකීමෙන් කටයුතු කිරීම සහ පාරිසරික අන පනත් නොසලකා හැරීමට මෙය අවස්ථාවක් කර නොගැනීම දිසාපතිවරුන්ගේ, ආගමික නායකයිගේ සිට සියලු රාජ්‍ය හා පුද්ගලික අංශයන්ගේ යුතුකම බව අප නැවත නැවතත් අවධාරණය කරමු. 

 වනජීවී සංරක්ෂණය සහ ආණ්ඩුවේ මුව හම 

ශ්‍රී ලංකාවේ පරිසර සංරක්ෂණය සම්බන්ධයෙන් කතා කිරීමේදී වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව සිහියට නැගෙන්නේ නිතැතිනි. ඒ මන්ද යත් ශ්‍රී ලංකාවේ සමුද්‍ර තීරයද ඇතුළුව දේශසීමාව තුළ වනජීවී සම්පත් දිගු කාලීනව ආරක්ෂා කිරීමේ සහ සංරක්ෂණය කිරීමේ ප්‍රමුඛ කාර්යභාරය පැවරී ඇත්තේ එම දෙපාර්තමේන්තුවට වන බැවිණි. මෙරට මුළු භූමි ප්‍රමාණයෙන් සියයට දහසයක් (16%) පමණ වන වර්ග කිලෝමීටර් 9100 ක් ඉක්මවන වනජීවී රක්ෂිත ජාලයක් ස්ථාපනයකර කළමනාකරණය කිරීමේ වගකීමද පැවරී ඇත්තේ එම දෙපාර්තමේන්තුවේ කර මතය. නමුත් වසර ගණනාවක අදූරදර්ශී පරිපාලනයේ හපන්කම් විසින් මේ මොහොත වන විට වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවට අත්කරදී ඇති ඉරණම සහ වර්තමාන ජාතික ජන බලවේග ආණ්ඩුව විසින් එම තත්ත්වය තවදුරටත් ඛේදාන්තයක් දක්වා ඉදිරියට ගෙන යමින් සිටින ආකාරය පිළිබඳව මෙවර පරිසර දිනය හිනිපෙත්තේ සිට ලියා තැබීම සුදුසු බව සිතමි.

මෙතෙක් කලක් පරිසරවේදීන්ට රටේ හිමිව තිබුණු විපක්ෂ භූමිකාව යම්තාක් දුරකට හෝ වෙනස්වනු ඇතැයි සිතමින් මෙරට අවංක පරිසරවේදීන් රැසක් වර්තමාන ආණ්ඩුව බලයට ගෙන ඒම සඳහා සෘජුව හෝ වක්‍රව කටයුතු කළ බව නොරහසකි. එසේම මහා මැතිවරණයෙන් ලැබූ විශාල ජන වරම ඔස්සේ වර්තමාන ආණ්ඩුව මෙරට පරිසර සංරක්ෂණය වෙනුවෙන් මුල සිටම සාධනීයව මැදිහත්වනු ඇතැයි අප අපේක්ෂා දල්වාගෙන සිටියෙමු. ඒ වෙනුවෙන් අනෙකුත් බොහෝ පරිසරවේදීන් මෙන්ම ලියුම්කරුද පරිසර අමාත්‍යාංශයේ, ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලයේ සහ පාර්ලිමේන්තුවේ පැවැත්වුණු රැස්වීම් ගණනාවකට ස්වේච්ඡාවෙන්ම සහභාගීවී සංරක්ෂණයේ ගතයුතු මග පිළිබඳව බලධාරීන් දැනුම්වත් කළේය. නමුත් එදා මෙදා තුර එවැනි සාකච්ඡාවලදී ගැඹුරින් සංවාද කෙරුණු කරනා වලට සිදුවූයේ කුමක්ද යන්න පිළිබඳව ඇත්තේ උභතෝකෝටිකයකි. ඒ සඳහා වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව මගින්ම උදාහරණ කිහිපයක් ගෙනහැර දැක්වීම සුදුසු යයි සිතමි.

මෙරට වනජීවීන් සහ ඔවුන්ගේ වාසස්ථාන ආරක්ෂා කිරීම සඳහා වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවට ප්‍රධාන වශයෙන් බලය පැවරී ඇත්තේ 1937 අංක 02 දරන වන සත්ව හා වෘක්ෂලතා ආරක්ෂක ආඥා පනත මගිනි. එම පනත ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා බලයලත් නිලධාරීන් වන අඩවි ආරක්ෂකවරුන්, අඩවි සහකාරවරුන් සහ නියාමකවරුන්ගේ අනුමත සේවක සංඛ්‍යාව වන 1591න් මේ වන විට සියයට හතළිහකට වඩා ඇත්තේ පුරප්පාඩුවය. එම තනතුරු බඳවාගෙන මෙරට වනජීවී ආරක්ෂණය ශක්තිමත් කිරීම වෙනුවට ආණ්ඩුව වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව විදුලි වැට කම්කරුවන්ගෙන් පිරවීමට මේ වන විට කටයුතු කරමින් සිටී. අපට දැනගන්න ඇති ආකාරයට එම ගණන හාරදහසකට අඩු නැත.

වනජීවී අපරාධකරුවන්ගේ සාක්කුවට නොවැටී සහ කොන්ත්‍රාත්කරුවෙකු නොවී මෙතෙක් වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ අවංකව රාජකාරි ඉටුකළ නිලධාරීන්ට දෙපාර්තමේන්තුව ආකර්ශණීය තැනක් වීමට තිබූ එක් හේතුවක් වන්නේ වාර්ෂික දිරි දීමනාවයි (අවංක නිලධාරීන් තම දිවි දෙවැනි කොට වනජීවීන් රකින්නට කැපවුණේ දිරි දීමනාව ලබාගැනීම සඳහා බව මෙයින් කිසි විටෙකෙත් අදහස් නොවේ). නමුත් මෙසේ එකවර දෙපාර්තමේන්තුවේ ස්ථීර කාර්යමණ්ඩලය කිහිප ගුණයකින් ඉහළ යාමෙන් එක් නිලධාරියෙකුට වසරකට වරක් ලැබෙන එම දීමනාව සොච්චමක් බවට පත්වේ. එමගින් වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවට පනත බලාත්මක කිරීම සඳහා ඉදිරියේදී නිලධාරීන් අලුතෙන් බඳවාගැනීමේදී මෙන්ම වර්තමාන නිලධාරීන් ප්‍රමාණය දෙපාර්තමේන්තුව තුළ රඳවා ගැනීමේදී බරපතල ගැටළු ඇති විය හැක.

එසේම ප්‍රායෝගික නොවන ශ්‍රේණි ක්‍රමයක් යොදා ගනිමින් නිලධාරීන් වසර ගණනාවක් තිස්සේ එක් තනතුරක පල් කරවමින් දෙපාර්තමේන්තුවේ ක්ෂේත්‍ර සහායකයාගේ සිට ඉහළට ඇති සේවක ධුරාවලියේ ඉහළට නැගීමට ඔවුන්ට ඇති අවස්ථා හීන කිරීමටද වනජීවී සංරක්ෂණයේ ඉහළ පුටු ඉතා සූක්ෂම ලෙස කටයුතු කර තිබේ. එබැවින් මෙම විශාල කම්කරුවන් පිරිසක් එකවර බඳවාගැනීම, නිසි වැටුප් තල වල නොපිහිටුවීම, දීමනා ගැටළු වැනි ප්‍රශ්න රැසක් හමුවේ තවමත් වනජීවී සංරක්ෂණය වෙනුවෙන් කැපවන නිලධාරීන් අතලොස්සද තවදුරටත් අධෛර්යමත් කිරීමට එකී ලොක්කන් ඇටවූ උගුලක්ද යන්නද විමසිය යුතුය.

එසේම මේ ආකාරයෙන් විශාල විදුලි වැට කම්කරුවන් පිරිසක් බඳවාගැනීම මගින් සක් සුදක් සේ පැහැදිළිවන අනෙක් කාරණය නම් වර්තමාන ආණ්ඩුවේ අලි-මිනිස් ගැටුම් කළමනාකරණ ප්‍රතිපත්තියද අලි ඇතුන් වනජීවී ආරක්‍ෂිත තුළට ගාල් කර, විදුලි වැට ගසා උක්ත කම්කරුවන් මගින් වැට රැකීම බවය. කන්නට දෙයක් නැති වනජීවී රක්ෂිත වලට අලි ඇතුන් ගාල් කර ඔවුන් කුසගින්නේ මරා දැමීමේ අවිද්‍යාත්මක අලි ඇතුන් සංරක්ෂණ හා අලි-මිනිස් ගැටුම් අවම කිරීමේ ක්‍රමවේදය වසර හැටකට වැඩි කලක්  තිස්සේ අසාර්ථකව තිබුණද එය අත් හැර දැමීමට වනජීවී සංරක්ෂණය දෙපාර්තමේන්තුවට අවශ්‍යතාවයක් නැත. දශක ගනනාවක් තිස්සේ වනජීවීයේ ලොකු පුටු හොබවන ඇත්තන් සහ ආණ්ඩුවේ පරිසර උපදේශකයින් ලබා දෙන ලණු කමින් එම වරදම නැවත සිදු කිරීම තමන් ලද මහා ජන වරමට නිගා කරන බව ආණ්ඩුව වටහා ගෙන නැත.

වර්තමාන රජය බලයට පත්වීමෙන් පසු පරිසර අමාත්‍යවරයා සමග පැවැත්වූ පළමු සාකච්ඡාවේදීම ලියුම්කරු එක් දෙයක් ඉල්ලා සිටියේය. ඒ අලි-මිනිස් ගැටුම් කළමනාකරණ නාමයෙන් අතීතයේ සිදුකළ වැරදි මගින් පාඩම් උගෙන අත්හැර දමා තිබූ අලි පලවාහැරීම සහ හොරොව්පතාන එළිමහන් අලි සිර කඳවුරට අලි ඇතුන් ගෙන ගොස් දැමීම නැවත ආරම්භ නොකරන ලෙසය. නමුත් එසේ තිබියදී ආණ්ඩුව අනුරාධපුර ප්‍රදේශයේ අලි පලවාහැරීමක් සිදුකර එම ප්‍රදේශයේ අලි ඇතුන්ගේ මෙන්ම මනු සතුන්ගේද ජීවිත කබලෙන් ලිපට ඇද දැමීය. එතැනින් නොනැවතී පුත්තලම ප්‍රදේශයේදී ද ආණ්ඩුව එම වරදම නැවත සිදු කළේය. එසේ අලි ඇතුන් වනජීවී රක්ෂිත වලට ගල් කර වැට ගැසීමෙන් අලි-මිනිස් ගැටුම කළමනාකරණය කිරීමට නොහැකි වුණේ කම්කරු හිඟය නිසා බව ආණ්ඩුවේ උපදේශකයන් කියා ඇතිදැයි අපි නොදනිමු. නොඑසේ නම් අප ඉහත සඳහන් කළ වසර ගණනාවක අදූරදර්ශී වනජීවී පරිපාලනය තම නිරුවත වසාගැනීම සඳහා වර්තමාන ආණ්ඩුවද ගොනාට අන්දවා තිබිය යුතුය.

වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව, අනුරාධපුරය සහ පොළොන්නරුව ප්‍රදේශ කේන්ද්‍ර කර ගනිමින් ලංකාවේ අලි-මිනිස් ගැටුම මෙම වසර තුළ සියයට විස්සකින් අවම කර ගැනීම සඳහා වැඩපිළිවෙළක් ක්‍රියාත්මක කරන බව පසුගියදා සඳහන් කර තිබිණි. ඊට අදාලව වන අලි කළමනාකරණ ප්‍රදේශ කිහිපයක්ද ප්‍රකාශයට පත් කිරීමට කටයුතු කරන බව පවසමින්ද එම දෙපාර්තමේන්තුව සිදුකර ඇත්තේ ආණ්ඩුව ගොනාට ඇන්දවීමම බව ලියුම්කරුගේ අවබෝධයයි. මින් වසර ගණනාවකට පෙර 2021 වසරේ අප්‍රේල් මස 9 වැනිදා 2222/62 දරන අති විශේෂ ගැසට් පත්‍රය මගින් ප්‍රකාශයට පත් කළ හම්බන්තොට වන අලි කළමනාකරණ ප්‍රදේශයට අදාල එම ප්‍රදේශය කළමනාකරණය කර ගැනීම, සංරක්ෂණය කර ගැනීම ආදිය සිදු කරන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳ නීති රීති මේ දක්වා නීතිගතකර නොමැත. සිදුකර ඇත්තේ එම ප්‍රදේශයේ මායිම් සලකුණු ගැසට් නිවේදනයක් මගින් ප්‍රකාශයට පත් කිරීම පමණි. එබැවින් මේ දක්වාම මෙරට තුළ ‘වන අලි කළමනාකරණ ප්‍රදේශ’ පත්ව ඇත්තේ සුදු අලියෙකු බවටය. අලි-මිනිස් ගැටුම සියයට විස්සකින් අවම කරන බව පවසමින් දෙපාර්තමේන්තුව ආණ්ඩුව කඩේ යවන්නේ ඒ ගැන නොදැනද?

මෙරට මුළු භූමි ප්‍රමාණයෙන් සියයට හතළිහක පමණ අලි ඇතුන් සහ මිනිසුන් ජීවත් වන්නේ එකටය. එම තත්ත්වය තේරුම් ගනිමින් ගැටුම් අවම කරගැනීම සඳහා ඉකුත් 2020 වසරේ දී සකස් කෙරුණු ‘ශ්‍රී ලංකාවේ අලි-මිනිස් ගැටුම් අවම කිරීම සඳහා ජාතික ක්‍රියාකාරී සැලැස්ම’ ක්‍රියාවට නැගීම සඳහා මේ දක්වා කිසිම උත්සාහයක් වර්තමාන ආණ්ඩුවවත් ගෙන ඇති බවක් දැනගන්නට නැත. ඒ වෙනුවට වර්තමාන පුනරුද ආණ්ඩුවද අතපත ගාන්නේ අඳුරේය. වැටෙන්නට හදන්නේ රෑ වැටුණු වලේ නොව, නැවත වරක් මහා දහවලේ ඇදගෙන වැටුණු වලේය.

මෙරට වනජීවී පරිපාලනයේ නිර්මාණය කර ඇති ගැටළු දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ තමන්ගේ පටු ඕනෑ එපාකම් ඉටුකරගැනීම සහ පැවැත්ම තහවුරු කරගැනීම සඳහා බොහෝ උපක්‍රමශීලීව නිර්මාණය කළ ඒවාය. සහකාර අධ්‍යක්ෂ, නියෝජ්‍ය අධ්‍යක්ෂ, අධ්‍යක්ෂ තානාන්තර වල සිට දෙවැනි පෙළ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් පට්ටම් දක්වා තම පැවැත්ම තහවුරු කරගැනීමට දැඩි උනන්දුවෙන් හා කැපවීමෙන් කටයුතු කර ඇති වනජීවී ලොකු පුටු ඒ හැර ක්ෂේත්‍රයේ සැබෑ ප්‍රශ්න ගැටලු විසඳීමට එකී උනන්දුවෙන් කටයුතු කලා නම් වර්තමානයේ වනජීවී සංරක්ෂණයේ උද්ගවී ඇති ගැටලු රැසකට පිළිතුරු ලැබී තිබෙන්නට ඉඩ තිබුණි.

එබැවින් ඒ සම්බන්ධයෙන් ආණ්ඩුවේ මුව හමටම තඩිබෑමෙන් පමණක් පලක් නොවන බව අප දනිමු. නමුත් එම උප්පරවැට්ටි වලට හසුවී දැන දැනම අමාරුවේ නොවැටීමේ වගකීම ආණ්ඩුව සතුය. නමුත් වනජීවීන් කෙරෙහි ද්වේශය මුදා හරින ආකාරයේ ප්‍රකාශ නිකත් කිරීම මගින් අලියාගේ, රිලවාගේ සිට අතුරුගිරියේ තිත් මුවන් දක්වා සියලු වනජීවීන්ගේ ජීවිත අනතුරේ හෙළීමට තරම් වගකීම් විරහිතව ක්‍රියාකළ, නැවත නැවතත් අසාර්ථක අලි පලවහැරීම් මගින් හත් පොළේ ගා ගත් ආණ්ඩුව ඒ සඳහා කොතරම් දුරට සමත් වෙත්දැයි අප නොදනිමු. එබැවින් ආණ්ඩුව තමන් වෙත ලැබී ඇති ජනවරමේ බැරෑරුම්කම සහ එහි පරිසරයට ඇළුම්කරන මිනිසුන්ගේ පංගුව තේරුම්ගෙන කටයුතු කරන්නට තමන් බලයට පත්වී සමරන මුල්ම පරිසර දිනයේදී හෝ අදිටන් කරගන්නේ නම් මැනවි.

 ශු. අන්තෝනි මුනිඳුනි,

විල්පත්තු වන උයන රැකදෙනු මැනවි! 

මෙරට වනජීවී සංරක්ෂණ ඉතිහාසයේ කඩයිමක් සනිටුහන් කරමින් 1937 අංක 02 දරන වන සත්ව හා වෘක්ෂලතා ආරක්ෂක ආඥාපනතේ ප්‍රතිපාදනවලට අනුව ප්‍රකාශයට පත් කර ඇති ශ්‍රී ලංකාවේ දෙවැනි ජාතික උද්‍යානය විල්පත්තුව ජාතික උද්‍යානයයි. එය ප්‍රකාශයට පත් කෙරෙන්නේ  1938 පෙබරවාරි 25 වැනිදාය. විවිධ කාල වකවානු වලදී විවිධ අභියෝග වලට මුහුණ දෙමින්, ත්‍රස්තවාදයෙන්ද බැටකමින් නමුත් මෙරට සොබා උරුමයන් සපිරි සැලකියුතු බිම් කඩක් දශක නමයකට ආසන්න කාල සීමාවක් තිස්සේ රැකබලා ගැනීමට මෙම අද්විතීය වනජීවී රක්ෂිතයකට හැකියාව ලැබී ඇත. නමුත් කලක සිට විවිධ ස්වරූපයන්ගෙන් ඉස්මතු වෙමින් මෙම ජාතික උද්‍යානයේ පැවැත්මට තර්ජනයක්වූ පල්ලකණ්ඩල් සිද්ධස්ථානය පිළිබඳ ගැටළුව මේ වන විට ඉතා තීරණාත්මක අටියකට පැමිණ ඇත. ඒ ආගම්, ජාති භේදයකින් තොරව සංරක්ෂණයට ලැදි සියලු දෙනා එක්විය යුතු අවස්ථාවක් උදා කරමිනි.

ශ්‍රී ලංකාවේ විශාලතම ජාතික උද්‍යානය වන විල්පත්තුව ජාතික උද්‍යානය 1938-1973 දක්වා කාල වකවානුවේදී ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද කලාප පහකින් සමන්විත වේ. අනුරධපුරය හා පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කවල විහිදී ඇති මෙම ජාතික උද්‍යානය මන්නාරම හා වව්නියාව දිස්ත්‍රික්කවලට මායිම්ව පිහිටා ඇත. විල්පත්තුව ජාතික උද්‍යානය වන අලින් ඇතුළු ලොකු කුඩා වනජීවීන් රාශියකට කදිම වාසස්ථාන සපයන අතර කලාතුරකින් මිනිස් ඇස ගැටෙන වලසුන් හා කොටින් නැරඹීමට ඇති කදීම තෝතැන්නක් වශයෙන් දෙස් විදෙස් සංචාරකයින් අතර අතිශයින් ප්‍රචලිතය. ශ්‍රී ලංකාව තුළ පිහිටි වෙනත් ජාතික උද්‍යානවල දක්නට නොලැබෙන ආකාරෙය් ඝන වනාන්තරයෙන් වැසී ඇති මෙම භූමිභාගය වියළි කලාපීය වනාන්තර, කටු පදුරු සහිත වනාන්තර, තැනින්තැන විශාල ප්‍රදේශයක විසිරී පැතිරුණු විවෘත තැනිතලා, වැලිපර හා මෙම ජාතික උද්‍යානයටම අනන්‍යවූ සුවිශේෂි විල්ලු පරිසර පද්ධතිවලින් සමන්විත වේ. තවද පෘතුගාල බොක්ක හා ලන්දේසි බොක්ක ආශ්‍රිත පටු වෙරළ තීරයෙන් වහා නැගෙන රත් පැහැති නග්න ප්‍රපාතය උද්‍යානය තුළ පිහිටි ආකර්ෂණීය භූමි භාගයකි. විල්පත්තු ජාතික උද්‍යානය ඉපැරණි ඓතිහාසික නගරයක් වන අනුරාධපුරයට ආසන්නව පිහිටා තිබීම හේතුවෙන්ම ඉතිහාසයේ විවිධ කාලවකවානුවලට අයත් පුරාණ නටබුන් හා මානව නිර්මාණ වලින් සමන්විත වේ. නමුත් මෙම බිම්කඩ ජාතික රක්ෂිතයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත්කිරීමෙන් අනතුරුව වනජීවීන් සහ වෘක්ෂලතාදීය සංරක්ෂණය සඳහා කැප කෙරුණු බිම්කඩක් බවට පත්වූ අතර පුරාවිද්‍යා ස්ථාන සහ ස්මාරක ආරක්ෂා වීම ආනුෂංගික සේවාවක් ලෙස පැවතුනි.

ශු. අන්තෝනි මුනිඳුන්ට පුද පූජා පවත්වන කතෝලික පූජනීය ස්ථානයක් ලෙස පිළිගැනෙන පල්ලකණ්ඩල් සිද්ධස්ථානය කලක් තිස්සේ විල්පත්තුව ජාතික උද්‍යානය තුළ පොම්පරිප්පුව ප්‍රදේශයේ පැවතියේ ද කුඩා කැලෑබද දේවස්ථානයක් ලෙසය. වර්ෂ 1964 අංක 28 දරණ ඉඩම් අත්කර ගැනීමේ (සංශෝධන) පනත (1969.12. 26 දිනැති අංක 14,886 දරන ගැසට් පත්‍රය) යටතේ 1969 දී රජය විසින් එම කුඩා ඉඩම් කොටස රජයේ ඉඩමක් ලෙස අත්පත් කර ගන්නා ලද අතර පසුව විල්පත්තුව ජාතික උද්‍යානයේ V කොටස 1973 දී ගැසට් පත්‍රයක් මගින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අවස්ථාවේ එම කුඩා වනගත දේවස්ථානය ඇතුළුව සමස්ත පල්ලකණ්ඩල් ගම්මානයම උද්‍යානයේ කොටසක් බවට පත්විය.

කෙසේ වෙතත්, යුද්ධය අවසන් වීමත් සමග විල්පත්තුව ජාතික උද්‍යානය නැවත විවෘත කිරීමෙන් පසු මෙම දේවස්ථානය ස්ථිර ගොඩනැගිලි සමඟ වේගයෙන් උද්‍යානය තුළට පුළුල් විය. එපමණක් නොව, පල්ලියේ මහා පරිමාණ උත්සවවල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ජාතික උද්‍යානයට සිදුවූ මිනිස් ආක්‍රමණ ද වැඩි විය. සෑම වසරකම ජූලි මස දෙවැනි සතියේ ඉරිදායින් අවසන් වන දින හතක පමණ මහා පරිමාණ පූජා උත්සවයට සහභාගීවීම සඳහා දිවයිනේ නන් දෙසින් ලක්ෂ සංඛ්‍යාත බැතිමතුන් මෙම දේවස්ථානය වෙත එක් රැස් වේ. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ නඩු අංක SCFR/224/2010 දරන නඩුවට අදාළ නියෝග මගින් වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තු රාජකාරි සඳහා පමණක් භාවිතා කළ හැකි බව සඳහන්කර ඇති විල්පත්තුව ජාතික උද්‍යානය තුළ පිහිටා ඇති මාර්ගයේ කිලෝමීටර් හතක් ගමන් කරමින් දේවස්ථානයට ප්‍රවේශවන එම බැතිමතුන් විසින් අපද්‍රවය බැහැරලීම, ගිණි තැබීම, ඩ්‍රෝන කැමරා භාවිතය, උද්‍යානය තුළ ක්‍රියාත්මක පරිපාලන නීතී රීති උල්ලංඝනය කරමින් ඉබාගාතේ ඇවිදීම හා ශබ්ධ විකාශන යන්ත්‍ර භාවිතය වැනි ජාතික උද්‍යානයේ වනජීවීන්ට සහ ඔවුන්ගේ වාසස්ථාන වලට හානිකර ක්‍රියාකාරකම් වල යෙදෙන බවට චෝදනා එල්ලවන අතර ඒ සම්බන්ධයෙන් වනජීවී නිලධාරීන් විසින් නඩු පැවරීම්ද ගණනාවක් සිදුකර තිබේ.

මේ ආකාරයෙන් උද්‍යානයට හානි සිදුවීමට එරෙහිව පරිසර සංවිධාන කිහිපයක් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ පෙත්සම්ද ගොනුකර ඇති අතර නීතිපතිවරයා විසින් උද්‍යානය තුළ කටයුතු කළයුතු ආකාරය පිළිබඳ අංක CA/CA/82/2018 (KDP) හා 2019 නොවැම්බර් 13 දිනැති බේරුම්කරණ නියමයන්ද ඉදිරිපත්කර ඇත. කෙසේ නමුත් එම කොන්දේසි කිසිවකට අනුගත නොවෙමින් දේවස්ථානයේ වාර්ෂික මංගල්‍යය කටයුතු උද්‍යානයට හානිකර අන්දමින් අත්තනෝමතික ආකාරයට සිදුකරගෙන යාමට අමතරව මේ වන විට සෑම මසකම පළමු අඟහරුවාදා දින විශාල ජන සහභාගීත්වයකින් යුතුව මාසික දේව මෙහෙයක් පැවැත්වීමට උද්‍යානය තුළට පිවිසීමට දේවස්ථානයේ ලෝගුධාරීන් කටයුතු කිරීම නිසා ඉදිරියේදී විල්පත්තුව ජාතික උද්‍යානය කබලෙන් ලිපට වැටීමේ අවධානමක් උද්ගතව තිබේ.

මෙතෙක් කලක් එම තත්ත්වය පාලනය වූයේ අනුරාධපුර වනජීවී කලාපය භාර වනජීවී සහකාර අධ්‍යක්ෂවරයා, විල්පත්තුව උද්‍යාන භාරකරු සහ එළුවන්කුලම වනජීවී අඩවි ආරක්ෂකවරයාගේ කැපවීම හේතුවෙනි. ඒ එළුවන්කුලම වනජීවී අඩවි ආරක්ෂකවරයා විසින් සෑම මසකම පුත්තලම මහේස්ත්‍රාත්වරයා මගින් ජාතික උද්‍යානයට අනවසරෙන් ඇතුළුවීමට සහ අත්තනෝමතික ලෙස කටයුතු කිරීමට එරෙහිව වාරණ නියෝග ලබාගැනීම මගිනි. නමුත් එළැඹෙන මාර්තු මස සිට මෙම තත්ත්වය වෙනස් කරමින් මාසිකව ජාතික උද්‍යානය හරහා ගමන්කොට පල්ලකණ්ඩල් දේවස්ථානයේ ආගමික වතාවත් සිදුකිරීමට ජනතාවට ඉඩ සලසා දෙන බවට ජාතික ජනබලවේග ආණ්ඩුවේ පරිසර නියෝජ්‍ය අමාත්‍යවරයා පසුගිය දිනක පොරොන්දුවී ඇති බවත්, එකඟතා ගිවිසුමක් මගින් නීතී විරෝධී ලෙස ඊට අවසර ලබාදීමට දැනට විශ්‍රාම පූර්ව නිවාඩු ගොස් සිටින උක්ත නියෝජ්‍ය අමාත්‍යවරයාගේ මස්සිනා කෙනෙකු වන වනජීවී අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයා විසින් කටයුතු කරමින් සිටින බවත් අසන්නට ලැබේ.

වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ නිලධාරීන් රැසක් මෙම වන උයන රැකගැනීම සඳහා තම ජීවිත පරිත්‍යාගයෙන් කටයුතු කර ඇති බව අප අමතක නොකළ යුතුය. මෙරට වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තු ඉතිහාසයේ වනජීවී නිලධාරියෙකු මුල් වරට රාජකාරි අතරතුර මරණයට පත්ව ඇත්තේද විල්පත්තුව ජාතික උද්‍යානය තුළදීය. ඒ 1957 ජූලි මස 04 දින වනජීවී නියාමක කේ. මැණික්රාල මහතා වලසෙකුගේ ප්‍රහාරයෙන් මරණයට පත්වීමය. 1985 මැයි 14 වන දින විල්පත්තු ජාතික උද්‍යානයේ මූලස්ථානයේදී ත්‍රස්තවාදීන් විසින් නිලධාරීන් 24 දෙනෙකු සමූලඝාතනය කරන ලද අවස්ථාව එක් ස්ථානයකදී වැඩිම වනජීවී නිලධාරීන් ප්‍රමාණයකුට දිවි අහිමිවූ අවස්ථාව ලෙස ඉතිහාසගතවී තිබේ. ඊට අමතරව තවත් අවස්ථා කිහිපයකදීම ත්‍රස්තවාදීන් විසින් වෙඩි තබා සහ බෝම්බ පුපුරුවා වනජීවී නිලධාරීන් සත් දෙනෙකු ඝාතනය කර ඇත. තවද දඩයක්කරුවන් විසින් වෙඩි තබා වනජීවී නිලධාරීන් දෙදෙනෙකු සහ පහරදී එක් අයෙකු මරා දමා තිබේ. එමෙන්ම රාජකාරි අතරතුර සිදුවූ වන අලි පහරදීමකින් ද එක් නිලධාරියෙකු මරණයට පත්ව තිබේ. ඒ අනුව මෙරට එක් වනජීවී රක්ෂිතයක් රැකගැනීම සඳහා වැඩිම වනජීවී නිලධාරීන් පිරිසක් දිවි පූජාකර ඇත්තේ විල්පත්තුවේය. එම සංඛ්‍යාව 36 කි.

එසේ වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තු ක්ෂේත්‍ර කාර්යමණ්ඩලය දිවි පුදා රැකගත් විල්පත්තුව ජාතික උද්‍යානයට කිසිඳු පාලනයකින් තොරව මාසිකව මිනිසුන් දහස් ගණනකට ඇතුළුවිය හැකි ආකාරයෙන් අවබෝධතා ගිවිසුමක් මගින් අවසර ලබාදීමට වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ ඉහළ නිලධාරීන්, පරිසර නියෝජ්‍ය අමාත්‍යවරයාගේ බලපෑම මත කටයුතු කරන්නේ නම් එය සංරක්ෂණයට හිතැති කුමන හෝ ආගමක් අදහන පුද්ගලයෙකුට අනුමත කළ නොහැක. තවද මෙහි දිගුවක් වශයෙන් පසුගිය බ්‍රහස්පතින්දා (13) දින අනුරාධපුර වනජීවී කලාපය භාර වනජීවී සහකාර අධ්‍යක්ෂවරයා, විල්පත්තුව උද්‍යාන භාරකරු සහ එළුවන්කුලම වනජීවී අඩවි ආරක්ෂකවරයා එක් දුරකථන ඇමතුමකින් පරිසර අමාත්‍යාංශයට කැඳවා විමර්ශන නාඩගමක් මගින් ඔවුන් බියට පත්කිරීමට දරා ඇති තැතද ජුගුප්සාජනකය.

වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව භාරයේ ඇති ‘ඇත් දළයක් හෝ වෙහෙර විහාර වලට පුජා කළ නොහැකි නම් තමන්ගේ අමාත්‍ය පට්ටමෙන් පලක් නැතැයි’ කී වනජීවී විෂයභාර අමාත්‍යවරුන් මෙරට සිටි බව සැබෑය. නමුත් දහසක් පුරාජේරු දොඩවා බලයට පැමිණි වර්තමාන ආණ්ඩුවේද එවැනි හීනමානකාරයින්, මොළේ අමාරුකාරයින් සිටිත් නම් එය ‘පුනරුද යුගයක්’ පැතූ ජනතාවට සිදුවූ දෛවයේ සරදමක් වැනිය.

 

එබැවින්,

ශු. අන්තෝනි මුනිඳුනි,

මේ හීනමානකාරයින්, මොළේ අමාරුකාරයින්ගෙන් විල්පත්තු වන උයන රැකදෙනු මැනවි!

“මාගේ ගෘහය යාච්ඤාවේ ගෘහයකි, එහෙත් නුඹලා එය ‘සොරුන්ගේ ගුහාවක්’ බවට පත්කර තිබේ”

මැතිව් 21:12-13

 වන අලින් පලවාහැර අලි-මිනිස් ගැටුමට විසඳුම් සෙවිය හැකිද? 

විශාල ජන වරමක් සහිතව බලයට පැමිණි වත්මන් රජයේ ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳව ජනතාව තුළ විශාල බලාපොරොත්තු ගොන්නක් තිබේ. ශ්‍රී ලංකාවේ දැනට පවතින විශාලතම සමාජාර්ථික හා පාරිසරික අභියෝගය වන අලි-මිනිස් ගැටුම සම්බන්ධයෙන් රජයේ ප්‍රතිපත්තිය ලෙස දක්වා ඇත්තේ ‘ගැටුම පාලනය කිරීමට වන අලි ගහනය, සංචරණ රටා හා වාසස්ථාන පිළිබඳ නිසි අධ්‍යයනයක් සිදුකර, ජීව විද්‍යාත්මක හා නව තාක්ෂණික ක්‍රමවේද භාවිත කරමින් ජන සහභාගීත්ව වැඩසටහනක් ක්‍රියාත්මක කරන බවය. නමුත් බලයට පැමිණ මසක් යන්නටත් ප්‍රථම එම ප්‍රතිපත්තිය අවිද්‍යාත්මක, අත්තනෝමතික හා අමනෝඥ ආකාරයෙන් වෙනස්වීම දෛවයේ සරදමක් වැනිය. දිවයිනේ වනජීවී රක්ෂිත වලින් බැහැරව වාසභූමි පවත්වාගෙන යන අලි ඇතුන් රංචු ඉතා දුර බැහැර පිහිටි වනජීවී රක්ෂිත වලට පලවාහැරීම ඊට කදිම නිදසුනකි.   

මෙරට වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව බිහිවූ දා සිට මේ දක්වාම අලි ඇතුන් සංරක්ෂණයේ හා අලි-මිනිස් ගැටුම කළමනාකරණයේ පදනම වූයේ එම දෙපාර්තමේන්තුව විසින් පරිපාලනය වන වනජීවී රක්ෂිත ප්‍රදේශ වලට අලි ඇතුන් සීමා කිරීමය. නමුත් වසර 60 කට අධික කාලයක් තිස්සේ දැරූ එම උත්සාහයන්ගෙන් පසුව, අද වන විටත් වන අලි වාසභූමි වලින් 70% ක්ම ව්‍යාප්තවී ඇත්තේ සාමාන්‍ය ජනතාව නේවාසික ප්‍රදේශවලය. එමගින් එය සම්පූර්ණයෙන්ම අසාර්ථක ප්‍රවේශයක් බව පෙන්නුම් කෙරෙන අතර සමහර අවස්ථාවලදී වනජීවී නිලධාරීන්ට තම ජීවිත පවා අහිමි කරමින් වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව දශක ගණනාවක් තිස්සේ ඉමහත් පරිශ්‍රමයක්  දැරුවද අලි ඇතුන් රක්ෂිත ප්‍රදේශවලට සීමා කිරීමට අපොහොසත් වීමට හේතුවී ඇත්තේ අලි ඇතුන්ගේ හැසිරීම් රටාව සහ ඉසිළුම් ධාරිතාවය සම්බන්ධ ගැටළු ඇතුළු ජීව විද්‍යාත්මක සහ පරිසර විද්‍යාත්මක කරුණු ගණනාවකි.

මෙසේ වනජීවී රක්‍ෂිත තුළට ගාල් කෙරෙන අලි ඇතුන් ඒ තුළ රඳවාගත නොහැකිව යළිත් තමන්ගේ වාස භූමි වෙත පැමිණීම හෝ එසේ සිදුකර ගත නොහැකි අවස්‌ථාවලදී ඉතා අවාසනාවන්ත ලෙස කුසගින්නේ මිය යාම නොවැලැක්විය හැකි බව වනජීවී සංරක්‍ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව සතු පර්යේෂණ දත්ත වලින් පවා අවධාරණයකර තිබේ. එබැවින් අලි-මිනිස්‌ ගැටුමට පිළියමක්‌ ලෙස එම ක්‍රමෝපායම යොදාගැනීමට වත්මන් රජයද කටයුතු කිරීම රෑ වැටුණු වලේ මහා දවාලේද ඇද වැටීමට උත්සාහ කිරීමක් බව අප අවධාරණය කරමු. තමන්ගේ නිජබිම් වලින්, වාසභූමි වලින් පන්නා පිටුවහල්කර පිටස්තර වනජීවී රක්ෂිත වලට ගාල් කරන අලි රංචු වල සිටින අහිංසක ගැහැණු සතුන්ට හා පැටවුන්ට ආගන්තුක පරිසරය තුලින් ඔවුන්ගේ එදිනෙදා අවශ්‍යතාවයන් සපුරා ගැනීමට නොහැකි වේ. එවැනි අවස්ථා වල එම සතුන් විදුලි වැටෙන් කොටුවූ ප‍්‍රදේශය තුල සිරවී ආහාර හිඟයකට මුහුණ දෙති. එමගින් ඇතිවන පෝෂණ දුර්වලතා නිසා, විශේෂයෙන් කුඩා අලි පැටවුන් ඉතා අවාසනාවන්ත ලෙස දුක් විඳ බඩගින්නේ මිය යාම සිදුවේ.

වර්ෂ 2006 වියළි කාලයේදී වළව වම් ඉවුර ව්‍යාපෘතිය මගින් තම පාරම්පරික නිජ බිම් උදුරා ගන්නා ලදුව අලි ඇතුන් හාරසියයක් පමණ ලුණුගම්වෙහෙර ජාතික උද්‍යානයට ගාල් කෙරුණි. අලි පළවා හැරීමේ ඉතා අවාසනාවන්ත ඉරණම සපත කරමින් මෙසේ ලුණුගම්වෙහෙරට ගාල් කෙරුණු අලි ඇතුන් පෝෂණ දුර්වලතා හා ඒ ඔස්‌සේ ඇතිවූ රෝගාබාධ මගින් මරණයට පත්වූ බව පරිසර ක්‍ෂේත්‍රයේ දැඩි කතා බහට ලක්‌වූ කාරණයකි.

එසේම වයඹ පළාත පුරා විසිරී සිටින අලි රංචු ද කහල්ල- පල්ලෙකැලේ සහ තබ්බෝව යන අභයභූමි වලටත් විල්පත්තු ජාතික උද්‍යානයටත් පලවාහැර මෙම ප්‍රදේශයේ අලි-මිනිස් ගැටුම් කළමනාකරණය කිරීමට දැරූ උත්සාහයන් අසාර්ථක වුනේ වරක් දෙවරක් නොවේ. එසේම යාල ජාතික උද්‍යානය ආශ්‍රිතව දිවිගෙවූ අලි රංචු උද්‍යානය තුළට ගාල්කර ඉදිකළ විදුලි වැට හේතුවෙන් හඳපානාගල ප්‍රදේශයේ ජීවත්වූ අලි පරපුර වඳවී යාමද යාල කලාප අංක එක කොටසට ඒ අවටින් පන්නා සිර කල අලි ගැහැනු සතුන් හා පැටවුන් විශාල ප්‍රමාණයක්‌ ආහාර නොමැතිව මිය යමින් සිටීම සැඟවිය නොහැකි සත්‍යකි. අද දක්වාම එම වනජීවී රක්‍ෂිතවල වසරක්‌ පාසා සෑම වියළි කාලයකම අලි පැටවුන් මියයෑම එම වනජීවී රක්‍ෂිතවල අලි ගහනයන්ගේ ඉදිරි පැවැත්මට ඉතා අහිතකර අන්දමින් බලපා ඇති බව අවධාරණය කළ යුතුය.

වනජීවී සංරක්‍ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව හා සංරක්ෂණ පර්යේෂණ ආයතනය එක්ව ඉකුත් වසර ගණනාවක් පුරා වන අලින්ට චන්ද්‍රිකා තාක්ෂණ කරපටි පළඳවා ලබාගත් දත්ත මගින් සිදුකෙරුණු පර්යේෂණ මගින්ද අනාවරණය වන්නේ කොතරම් අලි පලවාහරීම් සිදුකළද අලි-මිනිස් ගැටුමට දායකවන තනි අලින් එම සතුන්ගේ වාසභූමි තුළම රැඳී සිටීමට දැඩි උත්සාහයක් දරන බවය. කෙසේ හෝ එම සතුන් තම වාසභූමියෙන් ඉවත් කලද ඉතා කෙටි කලකින් නැවතත් තම වාසභූමියට එම සතුන් පෙරලා පැමිණෙන බවය. ඒ අනුව වනජීවී රක්‍ෂිත වලින් පරිබාහිරව තම වාසභූමි පවත්වාගෙන යන අලි ඇතුන් ඔවුන්ගේ පාරම්පරික වාසභූමි වලින් පිටමං කර වනජීවී රක්ෂිත තුලට ගාල් කිරීමට දරන උත්සාහයන් සියල්ල අසාර්ථක බව විද්‍යාත්මකව ඔප්පුවී ඇත.

සාමාන්‍යයෙන් මෙවැනි පළවා හැරීම් මගින් සිදුවන්නේ අලි ගැහැනු සතුන් හා පැටවුන් පමණක්‌ තම වාස භූමි වලින් ඉවත් කිරීමය. එහෙත් ඉහත සඳහන් කල පරිදි අලි-මිනිස්‌ ගැටුමට හේතු වන්නේ තරුණ පිරිමි අලින් බව ප්‍රකට කාරණයකි. මෙවැනි පසුබිමක්‌ තුළ අලි රංචු පළවා හැරීම මගින් අලි-මිනිස්‌ ගැටුම විසඳීමට නොලැබෙන බව යළි යළිත් සඳහන් කළ යුතු නැත. මෙවැනි අවස්ථාවල තනි අලින් බොහෝවිට සිදු කරන්නේ අලි පලවා හැරීම් මඟ හැර වෙනත් ප්‍රදේශ වලට සංක්‍රමණය වී මෙහෙයුම අවසන් වූ පසු යළිත් තමන්ගේ පුරුදු වාස භූමියට පැමිණීමය. මේ ආකාරයෙන් අලි පලවා හැරීම් අවසන් කළ වහා එම ප්‍රදේශය හා තදාසන්නව, පැන්නීමෙන් කුපිතවූ පිරිමි වන අලින් සැරිසැරීම හා ඔවුන් මිනිස්‌ ජනාවාසවලට පැමිණ භව භෝග හා අනෙකුත් යටිතල පහසුකම් විනාශ කරමින් මිනිස්‌ ජීවිතවලටද තර්ජන ඇති කිරීම සුලභව දක්නට ලැබේ.

තවද අලි ඇතුන් රක්ෂිත ප්‍රදේශ වලට ගාල්කිරීම සඳහා නිතර නිතර අසාර්ථක අලි පැන්නීම්  සිදුකිරීම මගින් සිදුවන්නේ ගැහැනු සතුන් හා පැටවුන් සහිත අලි රංචු පවා මිනිසුන් කෙරෙහි දක්‌වන බිය පහවීම හා මිනිස්‌ ප්‍රතිරෝධයට අනුවර්ථනය වීම බව අවධාරණය කල යුතුය. සාමාන්‍යයෙන් අලි රංචු ගම්වැදීමට දක්වන ප්‍රවණතාවය ඉතා අඩු නමුත් මිනිසුන්ගේ අඩංතේට්‌ටම් හා අලි පළවා හැරීම්වලට නිරතුරුව භාජනය වන අලි රංචු අද වනවිට ගම් වැදීමට පවා නැඹුරු වන තත්ත්වයක්‌ තුළ ඒ රංචුවලට බිහිවන පිරිමි සතුන් වැඩි දෙනෙක්‌ අතිඋග්‍ර අලි-මිනිස්‌ ගැටුමකට මුල පිරීම නොවැළැක්‌විය හැකිවීම විමතියට කරුණක්‌ද?

එසේම නිතර නිතර අලි ඇතුන් පලවා හැරීමේ මෙහෙයුම් සිදුකිරීමෙන් හා ඒවාට විශාල වශයෙන් අලි වෙඩි භාවිතා කිරීමෙන් සහ අලි ඇතුන්ට පතොරම් තුවක්කු වලින් පවා වෙඩි තැබීමෙන් අලින්ගේ ප‍්‍රචණ්ඩත්වය වර්ධනය වේ. මිනිසුන් කෙරේ වෛරයක් ඇතිවේ. අලි රංචු වල සිටින කුඩා අලි පැටවුන් මිනිසුන්ගේ අලි වෙඩි, ශබ්ධ නැගීම් හා ගින්දර වැනි අලි ඇතුන් සාමාන්‍යයෙන් බිය දක්වන සාධක වලට නිතර මුහුණදීම සිදුවේ. එමගින් ඒවාට ඇති බිය ඉවත්වී යයි. මෙලෙස දිගින් දිගටම මිනිසුන් අලින් සමග ගැටීමෙන් එම ගැටුම තව තවත් වර්ධනය වනවා මිස ගැටුම සංසිඳීමක් සිදු නොවේ. එය ඉදිරියේදී තව තවත් බරපතල අලි-මිනිස් ගැටුම් ඇතිවීමට හේතුවේ.

චන්ද්‍රිකා තාක්‍ෂණ කරපටි වලින් ලබා ගන්නා දත්ත හා ක්‍ෂේත්‍ර අධ්‍යයන මගින් මනාව පැහැදිලි වන කාරණය වන්නේ අලි රංචු පරිභෝජනය කරන ප්‍රදේශ සීමිත හා විශේෂයෙන් වෙන් කර ගත හැකි බවය. මහ කැළෑ, ලඳු කැළෑ අත්හරින ලද පෞද්ගලික ඉඩම්, වගා කන්නයෙන් පසු අත් හරිනු ලැබූ කුඹුරු (ඉපනැලි) හා හේන් බිම් මෙසේ අලි රංචු විසින් පරිභෝජනයට ගනු ලබන කොටසට අයත් වන අතර එම කොටස්‌වලට සැලසුම් සහගතව අලි ඇතුන් සීමා කිරීම මගින් ඉන් පිටත ඇති ප්‍රදේශ ප්‍රමාණිත සංවර්ධන සැලැස්‌මකට ලක්‌කර මිනිස්‌ පරිභෝජනයට ගැනීමට හැකියාව පවතී. ඉනික්‌බිති අලි ඇතුන්ගේ භූමි පරිභෝජන රටාවට අනුකූලව ඔවුන් මිනිස්‌ වාසස්‌ථානවලට හා වගා බිම් වලට ඇතුළුවීම වැළැක්‌වීමට අලි ඇතුන් භාවිත ප්‍රදේශ හා මිනිස්‌ භාවිත ප්‍රදේශ අතර ස්‌ථිර හා තාවකාලික අලි බාධක යෙදීම මගින් දීර්ඝ කාලීන සැලසුම් සහගත වැඩපිළිවෙළකට අනුකූලව මෙම අලි-මිනිස්‌ ගැටුමට තිරසාර විසඳුමක්‌ ලබාගත හැකිය.

එසේ තිබියදී වර්තමාන රජයද අලි-මිනිස් ගැටුම් කළමනාකරණයේ නාමයෙන් අතීතයේ සිදුකළ වැරදි නැවත නැවතත් සිදුකිරීමට පෙළඹීම පුනරුද යුගයේ පරිසර සංරක්ෂණය සම්බන්ධයෙන් බලාපොරොත්තු දල්වාගෙන සිටි පරිසර සංරක්ෂණවේදීන්ට ගැසූ අතුල් පහරක් වැනිය. මින් පෙර හිටපු ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතාගේ “ගම සමග පිළිසඳර” වැඩසටහනේදී ද ඒ ආකාරයෙන් වයඹ පළාතේ කරුවලගස්වැව ප්‍රදේශයේ අලි-මිනිස් ගැටුම අවමකිරීම සඳහා එම ප්‍රදේශයේ සිටින අලි ඇතුන් විල්පත්තු ජාතික උද්‍යානයට පලවා හැරීමට යෝජනා විය. එහිදීද ලියුම්කරු එමගින් සිදුවන ඉහත සඳහන් ව්‍යසනය පිළිබඳව මේ ආකාරයෙන්ම කරුණු දැක්වීය. නමුත් පුනරුද යුගයේ සිදුකරණ බව කී ‘අලි ගහනය, සංචරණ රටා හා වාසස්ථාන පිළිබඳ නිසි අධ්‍යයනයක් සිදුකර, ජීව විද්‍යාත්මක හා නව තාක්ෂණික ක්‍රමවේද භාවිත කරමින් ජන සහභාගීත්ව වැඩසටහන’ ද එම ව්‍යසනයම වීම ජුගුප්සාජනකය.

ශ්‍රී ලංකාවේ අලි-මිනිස් ගැටුම අවමකිරීමේ වැඩපිළිවෙලේ සාධනීය ඉදිරි පියවරක් ලෙස 2020 වසරේ සකස් කෙරුණු ‘අලි-මිනිස් ගැටුම අවමකිරීම සඳහා ජාතික ක්‍රියාකාරී සැළැස්ම’ විවිධ බාධක මධ්‍යයේ පවා ක්‍රියාවට නැංවීමෙන් යම්කිසි ප්‍රගතියක් අත්කරගෙන ඇති බව 2024 වසරේ අලි-මිනිස් ගැටුමේ වින්දිතයිනේ මරණ සංඛ්‍යාව පහළ වැටීමෙන් පැහැදිළිවේ. එබැවින් වර්තමාන රජය සිදුකළ යුත්තේ තව දුරටත් අඳුරේ අතපත ගාමින් කල් මැරීම නොව, ජනාධිපති කාර්යසාධක බලකායක් පත්කර අදාළ ක්‍රියාකාරී සැළැස්ම මගින් අවධාරණය කෙරෙන වන අලි ඇතුන් ඔවුන්ගේ පාරම්පරික වාසභූමි තුළම සංරක්ෂණය කරමින් වඩාත් විද්‍යාත්මක හා තිරසාර ප්‍රවේශයක් ඔස්සේ මුළු දිවයිනේම අලි-මිනිස් ගැටුමට විසඳුම් සෙවීම සඳහා නායකත්වය ගැනීමය.

ජාන මංකොල්ලකරුවන්ට පැන යන්නට නීතියේ හිදැස් සදාදුන්නෝ කවරහුද?

ශ්‍රී ලංකාවේ ජෛවවිවිධත්වය මුහුණදී තිබෙන අභියෝග මිහිමත විශාලතම ගොඩබිම් සතුන් වන අලි ඇතුන් ජාවාරමේ සිට ඇසට නොපෙනෙන ජාන මංකොල්ලය දක්වා පුළුල් පරාසයක විහිදෙයි. එම තත්ත්වයන් පාලනය කිරීම සඳහා වනසත්ව හා වෘක්ෂලතා ආරක්ෂක ආඥා පනත ඇතුළු අන පනත් මගින් ප්‍රමාණවත් නීතිමය ප්‍රතිපාදන ලැබී තිබේ. නමුත් දේශපාලන අතපෙවීම්, ආයතනික ගැටළු සහ යටිතල පහසුකම් හිඟය වැනි විවිධ හේතු මත මේ මොහොතේද මෙරට ජෛව උරුමය ඇත්තේ දැඩි අවධානමකය. එවැනි පසුබිමක් තුළ උක්ත අභියෝග හමුවේ පසුභට නොවී අපේ රටේ ජෛව සම්පත් රැකගන්නට කවරෙකු හෝ කැපවේ නම් එය පැසසිය යුතුය. නමුත් ඉකුත් මැයි මාසයේ මෙරට වියලි කලාපයේ විශාලතම ජාන මංකොල්ලය වැටලූ නිලධාරීන් අධෛර්යමත් වන ආකාරයෙන් කටයුතු කර චූදිතයින්ට තමන් වෙත එල්ලවූ චෝදනා වලින් හරි අඩකටත් වැඩි ප්‍රමාණයකින් බේරී පැන යන්නට කවුරුන් හෝ සහාය ලබාදී ඇත්නම් එය ඉතා බරපතල තත්ත්වයක් නොවේද?

මෙම වසරේ මැයි මස අටවැනිදා හෝ ඊට ආසන්න දිනක පස්වරුවේ කටගමුව අඩවි ආරක්ෂක කාර්යාලයේ වනජීවී නිලධාරීන් විසින් තිස්සමහාරාම, කොච්චිපොතාන රජයේ රක්ෂිතයේ සිදුකරන ලද මුර සංචාරයකදී වනය තුළ සැක කටයුතු ලෙස අතංගු භාවිතා කරමින් කෘමී සතුන් ඇල්ලීමේ යේදී සිටි විදේශිකයින් දෙදෙනෙකු නිරීක්ෂණය කළෝය. සිදුකළ වැඩිදුර සොයා බැලීමේදී ඔවුන් සන්තකයේ සහ ඔවුන් පැමිණි WP KY 2736 දරන වාහනයේ තිබී සමනල විශේෂ, සලභ විශේෂ, බත් කූරන් විශේෂ හා වෙනත් කෘමී විශේෂ රැසක නිදර්ශක, කෘමී ආකර්ශක උපක්‍රම, නිදර්ශක සකස් කිරීමේ උපකරණ මෙන්ම ඒ සඳහා යොදා ගන්නා රසායනික සංයෝග රැසක් සොයාගැනීමට හැකි විය. ඔවුන් සතුව තිබූ අපෘෂ්ඨවංශීන්ගේ නිදර්ශක සංඛ්‍යාව 366 කි. මේ පිළිබඳව පසුදිනම තිස්සමහාරාම මහේස්ත්‍රාත් අධිකරණය හමුවේ B/91119/24 අංක දරන බී වාර්තාව මගින් කරුණු දැක්වීමට වනජීවී සංරක්ෂණ නිලධාරීන් කටයුතු කළෝය. මාස හතරක කාලයක් සඳහා මෙම විදේශිකයින් දෙදෙනා ඉතාලියේ සිට මෙරටට පැමිණ තිබූ අතර ඔවුන් හැට අට වියැති වෛද්‍ය ෆෙරාරි ලුයිගි සහ ඔහුගේ පුත් විසි අට හැවිරිදි ඉංජිනේරු ශිෂ්‍ය ෆෙරාරි මාටියා යන අයවලුන් බව හඳුනා ගැනුනි. අදාළ චූදිතයින්ට එම මස පහළොස්වැනි දින ගරු අධිකරණය මගින් ඇප ලබාදෙනු ලැබූ අතර වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව මගින් ජූලි හතරවැනි දින චෝදනා පත්‍ර ගොනු කරන ලදී.

මෙම විදේශිකයින් විසින් සන්තකයේ තබාගෙන සිටි සත්ව නිදර්ශක පිළිබඳව සත්වෝද්‍යාන දෙපාර්තමේන්තුව මගින් ලබාගත් වාර්තාවක් ප්‍රකාරව සත්ව නිදර්ශක 366 ක් අතරින් ආඥා පනතේ හත් වන උපලේඛනයේ දක්වා ඇති සතුන් විශේෂ 162 කට අදාලව මෙම පුද්ගලයින්ට එරෙහිව මුල් අවස්ථාවේ වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව මගින් නගන ලද චෝදනා ගණන 810 ක් බව දැනගන්නට ලැබේ. පසුගිය සැප්තැම්බර තුන් වැනිදා අදාළ නඩුව නැවත විභාගයට ගැනුණු අතර වරද කරුවන් වෙත රුපියල් හයකෝටි එක් ලක්ෂ අසූ දහසක දඩ මුදලක් ගෙවීමට ගරු මහේස්ත්‍රාත්වරයා විසින් නියම කරන ලදී. නමුත් මෙහි ඇති විමතිය දනවන කරුණ වන්නේ එම දඩ මුදල නියම කර ඇත්තේ නීතිපති උපදෙස් ලබා ගනිමින් ගොනුකළ චෝදනා 304 කින් සමන්විත චෝදනා පත්‍රයකට වීමය. එදින නඩුව කැඳවමින් ගරු මහේස්ත්‍රාත්වරයා විසින් ඉතාලි ජාතිකයින් දෙදෙනාට ඔවුන් සිදු කර තිබූ වරදේ ස්වභාවය පහදා දෙමින්, ඔවුන් වෙත එල්ලව තිබූ එකී චෝදනා 304 ටම වරදකරුවන් බවට ප්‍රකාශයට පත් කරමින් අදාළ දඩ මුදල ගෙවීමට නියම කරන ලදී.

කෙසේ නමුත් මුල් අවස්ථාවේ චෝදනා 810 ක් ඇතුළත්වූ චෝදනා පත්‍රයෙන් චෝදනා 506 ක් ඉවත්කර චෝදනා 304 දක්වා අඩු වූයේ කෙලෙසද, ඊට ඇති සාධාරණ හේතුව කුමක්ද, එසේ කිරීමට නීතිපතිවරයාට ඇති සදාචාරාත්මක අයිතිය කුමක්ද වැනි උභතෝකෝටික ගණනාවක් මේ මොහොතේ අප හමුවේ පැන නැගී තිබේ. මෙම නඩුව තිස්සමහාරාම මහේස්ත්‍රාත් අධිකරණයේ විභාගවන අවධියේදී නඩුවේ චෝදනා සංඛ්‍යාව අඩු කරන ලෙස ඉල්ලමින් විත්තියේ නීතීඥයින් නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ ගැවසෙමින් කන්නලව් කර ඇති බවත්, ඒ අනුව නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ උදවිය වැටලීම සිදුකළ නිලධාරීන්ගේ අඩුපාඩු සහ කාර්ය පටිපාටි දෝෂ සෙවීමට මහත් වෙහෙසක් දැරූ බවත් වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ බිම් මට්ටමේ විවිධ කටකතා පැතිර තිබූ බව දැනගන්නට ලැබේ.

නීතීපති දෙපාර්තමේන්තුවේ මැදිහත්වීමෙන් චෝදනා පත්‍රයෙන් සියයට හැට දෙකක් (62%) කපා ඉවත් කෙරුණේ එහි ප්‍රතිපලයක් වශයෙන්ද, ඒ සඳහා යම්කිසි අතයට මුදල් සංසරණයක් සිදුවුනේද යන්න අප දන්නේ නැත. නමුත් මේ ආකාරයෙන් වනජීවී ජාවාරම්කරුවන්ට පැන යන්නට නීතියේ හිදැස් සොයා දෙන්නට නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව කටයුතු කරන්නේ නම් අපේ රටේ වනජීවී සහ විශේෂයෙන්ම ජාන සම්පත්වල සුරක්ෂිතතාවය පිළිබඳව කතාකරන්නට දෙයක් ඉතිරි වන්නේ නැති බව නම් අප දනිමු.

“ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින ප්‍රධාන නීති නිලධාරියා නීතිපතිවරයා” බව නීතිපති දෙපාර්තමේන්තු නිල වෙබ්අඩවියේ දක්වා තිබේ.  “ඒ” ශ්‍රේණියේ දෙපාර්තමේන්තුවක් වන නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජයේ අංක 1933/13 දරන 2015. 09. 21 දිනැති ගැසට් පත්‍රය අනුව අධිකරණ අමාත්‍යංශය භාරයේ පවතී. මධ්‍යම රජයට, පළාත් සභාවලට, රජයේ දෙපාර්තමේන්තුවලට, ව්‍යවස්ථාපිත මණ්ඩල හා අනිකුත් අර්ධ රාජ්‍ය ආයතනවලට මෙම දෙපාර්තමේන්තුව මගින් නීතිමය සහය ලබාදෙයි. එකී සහය ලබාදීමේදී දෙපාර්තමේන්තුවේ නීති නිලධාරීන් විසින් ප්‍රධාන වශයෙන් සිවිල්, අපරාධ, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සහ වාණිජ යන කාරණා සම්බන්ධයෙන් රජයට සහ රජයට අයත් ආයතන වලට උපදෙස් දීමත්, දිවයිනේ  ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ සහ අනෙකුත් අධිකරණ වල හා කම්කරු විනිශ්චය සභාවල පවරා ඇති නඩු වලදී රජය සහ රාජ්‍ය ආයතන නියෝජනය කිරීමත් සිදු කරනු ලැබේ. නමුත් එකී නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ ක්‍රියාකලාපය පිළිබඳව බරපතල සැකයක් මතුවීමට මෙම සිදුවීම පාදක වීම නොවැලැක්විය හැකි බව ලියුම්කරුගේ වැටහීමයි.

මේ අතර නකල්ස් සංරක්ෂිත වනාන්තරය, සිංහරාජ ලෝක උරුම වනාන්තරය හා හෝර්ටන් තැන්න ජාතික උද්‍යානය අශ්‍රිතව ජෛව සම්පත් කොල්ලකෑමකට සම්බන්ධ රුසියානු ජාතිකයන් දෙදෙනෙකු ද වනජීවි සංරක්ෂණ නිලධාරීන් විසින් අගෝස්තු මස 28 වන දින සිදු කරන ලද සංවිධානාත්මක වැටලීමක ප්‍රතිපලයක් ලෙස අත්අඩංගුවට ගෙන තිබේ. ඔවුන් සතුව තිබී ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික වඳවී යාමේ තර්ජනයට ලක්වූ ආරක්ෂිත උභයජීවින් හා උරගයින් ඇතුලු සත්ව විශේෂ 197කගේ පමණ නිදර්ශක සොයාගෙන ඇති බව වාර්තාවේ.

ශ්‍රී ලංකාවේ ලොව පුරා විවිධ රටවල ජෛවසම්පත් කොල්ලකරුවන්ගේ තෝතැන්නක් බවට පත්වී ඇති බවට මෙසේ එකපිට එකක් වශයෙන් අනාවරණය වන ජාවාරම් කදිම නිදසුනකි. ඒ නීතියේ රැහැනට හසුවන අවස්ථා පමණක් වන අතර නීතියේ ඇසට වැලි ගසා මෙරටින් පිටමන් කෙරෙන වනජීවී හා ජාන සම්පත් ප්‍රමාණය කෙතෙක්ද යන්න අප දන්නේ නැත. ලොව නීතී විරෝධී ධනෝපායන මාර්ග අතර වනජීවී ජාවාරම ද පවතින්නේ ඉහළ තැනකය. එහි වාර්ෂික වටිනාකම ඇමරිකානු ඩොරල් බිලියන විස්සක් පමණ වේ. එබැවින් මෙවැනි ගෝලීය මාෆියාවකට ශ්‍රී ලංකාවේ රජයේ දෙපාර්තමේන්තුවක හෝ සිටින කළු කබාකාරයෙකුට ලංසු තැබීමට සුළු මුදලක් වියදම් කිරීම මහා දෙයක් නොවේ. එසේම මීට කලකට පෙර මෙරට මුහුදු තීරයේ ගිලී ගිය එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකාව මගින් සිදුවූ පාරිසරික හානිය ප්‍රතිපූරණය කරදීමට අදාළ දෙපාර්තමේන්තුවට නොහැකිවූ ආකාරයද මේ මොහොතේ ලියුම්කරුගේ සිහියට නැගේ. එබැවින් මෙවැනි තත්ත්වයන් මින් මනතට හෝ සිදු නොවීමට වගබලාගැනීම නීතීඥ සංගම් ඇතුළු සියලු පුරවැසි හා පාරිසරික සංවිධාන වල වගකීම සහ යුතුකම බව ඉතා ඕනෑකමින් ලියා තබමි.

කතරගම පාද යාත්‍රාවේ ආගමික සහ සංස්කෘතික වටිනාකම් ගිලිහීලා

කතරගම පාද යාත්‍රාවේ ආගමික සහ සංස්කෘතික වටිනාකම් ගිලිහී, යාල සහ කුමන ජාතික උද්‍යාන ද වැනසෙන්නට පෙර නියාමනයක් ඕනෑ කර තිබේ.

හින්දු බැතිමතුන් විසින් අතීතයේ සිට චාරිත්‍රයක් වශයෙන් පවත්වාගෙන යන යාපනයේ සිට කතරගම දේවාලය දක්වා පා ගමනින් ගමන් ගනු ලබන ‘කතරගම පාද යාත්‍රාව’ හින්දු ආගමික සහ සංස්කෘතික හර පද්ධතීන් සමග තදින් ඇත. නමුත් දීර්ඝ ඉතිහාසයකට හිමිකම් කියන මෙම වන්දනා ගමන මේ වන විට ආගමික සහ සංස්කෘතික අනන්‍යතාවයන්ගෙන් දුරස් වෙමින් යාල සහ කුමන ජාතික උද්‍යානවල පැවැත්මටද දැඩි තර්ජනයක් බවට පත්ව තිබීම කණගාටුවට කරුණකි.

 පාද යාත්‍රාවේ ගමන් කළ නාවික හමුදාවේ ප්‍රධානියාට පහසුකම් සැලසීම සඳහා ඉදිකර ඇති කුඩාරම්

ප්‍රවේශපත්‍රයක් ලබාගැනීමෙන් තොරව නොමිලේ පා ගමනින් ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික උද්‍යානයන් හරහා ගමන් කිරීමට ලැබෙන අතිශය විරල අවස්ථාවක් ලෙස මෙම පාද යාත්‍රාව හැඳින්විය හැකිය. එසේම කුමන ජාතික උද්‍යානයෙන් ඇතුළුවී යාල ජාතික උද්‍යානයෙන් පිටතට පැමිණීමට වනජීවී අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයාගේ විශේෂ අනුමැතියක් අවශ්‍ය වේ. යාල ජාතික උද්‍යානයේ කලාප අංක දෙක තුළ සංචාරය කිරීමටද විශේෂ කොන්දේසි තිබේ. එබැවින් එවැනි කිසිඳු අවසරයක් අවශ්‍ය නොවන පාද යාත්‍රාව දඩමීමා කරගෙන තමන්ගේ පටු ඕනෑ එපාකම් සරිකරගැනීම සඳහා විවිධ පිරිස් මේ වන විට පෙළඹී තිබේ. ඊනියා පරිසරවේදීන්, වනජීවී ඡායාරූප ශිල්පීන් හා වික්‍රමාන්විත සංචාරකයින් ඊට ඇතුලත් වේ. මේ හේතුවෙන් කතරගම පාද යාත්‍රාවේ ආගමික සහ සංස්කෘතික වටිනාකම් ගිලිහී වනජීවී රක්ෂිතද විනාශ මුඛයට යාමට පටන්ගෙන තිබේ. තවද මෙහි බොර දියේ මාළු බාමින් යාල සහ කුමන වෙත ඇතුළුවීමට කටයුතු කරන ආරක්ෂක අංශ, දන්සැල් කරුවන් සහ විවිධ රාජ්‍ය ආයතනද වනසත්ව හා වෘක්ෂලතා ආරක්ෂක ආඥා පනත උල්ලංඝනය වන ආකාරයෙන් කටයුතු කිරීම ඉතා බරපතල තත්වයකි.

 පාද යාත්‍රාවේ ගමන් කළ නාවික හමුදාවේ ප්‍රධානියාට වැසිකිලි පහසුකම් ලබා දීම සඳහා සිදුකළ ඉදිකිරීම් වල ශේෂවූ කොන්ක්‍රීට් තට්ටු

මෙම වසරේද පාද යාත්‍රාවට සහභාගී වීමට දිවයිනේ නන් දෙසින් පැමිණෙන පුද්ගලයින්ට ඇතුළුවීම සඳහා ජුනි මස තිස්වැනි දින කුමන ජාතික උද්‍යානයේ දොරටුව විවෘත කෙරිණි. එය නැවත වසා දැමුනේ ජූලි මස දොළොස්වන දින සවස හතරටය. යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පසු වාර්ෂිකව 25000 – 30000 අතර පිරිසක් මෙම වන්දනා ගමනට සහභාගීවූ අතර මෙවර එම ගණන වාර්තාගත ලෙස 32000 කට ඉතා ආසන්නව වන ලෙස ඉහළ ගියේය. හින්දු බැතිමතුන් ඉමහත් දුෂ්කරතා විඳිමින් මෙම පාද යාත්‍රාවට සහභාගී වෙමින් කතරගම වෙත පැමිණෙන්නේ දෙවියන් කෙරෙහි ඇති අප්‍රමාණ භක්තිය පෙරදැරිවය. ඔවුන් අනුගමනය කළ අල්පේච්ඡ වන්දනා විධි ක්‍රම මගින් පරිසරයට සිදුවූ හානිය අල්ප විය.

 කුඩාරම් ඉදිකළ ස්ථානවල ගස් කපා දමා ඇති අයුරු

යුධ සමයේ මෙම පාද යාත්‍රාව ඔස්සේ කොටි ත්‍රස්තවාදීන් දකුණට ගමන් කිරීමේ අවධානමක් ඇතැයි පෙන්වා දෙමින් වන්දනා කරුවන් ගණන් ගැනීමට යුධ හමුදාව මගින් කටයුතු කෙරිණි. නමුත් ඉන් නොනැවතී යුධ තත්ත්වය අවසන් වීමෙන් පසුවද ආරක්ෂක අංශ මගින් වන්දනාකරුවන්ට ජලය සහ ආහාරපාන වෙළඳාම් කිරීමට කටයුතු කිරීම මගින් මෙම වන්දනාවේ ඓතිහාසික වත්පිළිවෙත් වලට බලපෑම් එල්ල විය. වන්දනාකරුවන් ප්‍රමාණාත්මකව වැඩි වීමටද මෙම තත්ත්වය හේතු විය. සැබෑ බැතිමතුන්ගේ අපේක්ෂාව තමන්ට අවශ්‍ය සියලු දෑ පොදි බැඳගෙන දුෂ්කරතා විඳ ගනිමින් මෙම වන්දනා ගමන නිමා කිරීමය. එමගින් ඔවුන්ගේ භක්තිමත්බව දෙවියන් හමුවේ සනාථ කිරීමය. ඔවුන්ට ජාතික රක්ෂිත ප්‍රදේශය හරහා ගමන් කරන විට භාවිතා කිරීමට බෝතල් කළ ජලය හෝ ආහාර පාන තබා සෞඛ්‍ය පහසුකම් වත් වෙනත් පාර්ශවයන් මගින් සැපයීම අවශ්‍ය නොවීය. නමුත් සැබැවින්ම ඒවා අවශ්‍ය වූයේ අප ඉහත කී ඊනියා පරිසරවේදීන්, වනජීවී ඡායාරූප ශිල්පීන් හා වික්‍රමාන්විත සංචාරකයින්ටය. ඊට උඩගෙඩි දෙන වැඩි දෙනෙක් රාජ්‍ය ආයතනවල අක්‍රමිකතා සහිත පාර්ෂවයන් බවද කියති. එහි අවසන් ප්‍රතිපලය සැබෑ අල්පේච්ඡ වන්දනාව වෙනුවට පරිසරයට විශාල වශයෙන් බලපෑම් එල්ලවන විකෘතියක් බවට මෙම චාරිකාව පත්වීමය.

නාවික හමුදාවේ මැදිහත්වීම

 ජාතික උද්‍යානය තුළ විශාල ප්‍රදේශයක් පුරා පැතිරුණු දන්සැල් භූමියක්

කුමන ජාතික උද්‍යානයට ඇතුළුවූ තැන සිට වන්දනාකරුවන්ට ජලය ලබාගැනීමට ස්වභාවික ජල මුලාශ්‍ර රැසක් තිබේ. එසේම බවුසර් මගින් නොමිලේ ජලය ලබාදීමේ කටයුත්තකද (බෝතල් ජලය විකිණීමට අමතරව) යුද හමුදාව වසර ගණනාවක සිට නිරතවී සිටී. එසේ තිබියදී වන්දනාකරුවන් සඳහා ප්‍රති අසෘත ජල පිරිපහදු පද්ධතියක් උද්‍යානයේ ළිං තුන ප්‍රදේශයේ ස්ථාපනය කිරීමට බව පවසමින් නාවික හමුදාව වන්දනා සමයේ ජාතික උද්‍යානයට ප්‍රවේශ විය. එතැන් සිට නාවික හමුදාවේ ප්‍රධානියෙක්ද පාද යාත්‍රාවේ ගමන් කිරීමට පැමිණීම නිසා ඔහුට ආරක්ෂාව සහ සේවා සැපයීමට බව පවසමින් විශාල භට කණ්ඩායමක් යාල ජාතික උද්‍යානයට ඇතුළුවී එහි පැවැත්මට හානිකර ආකාරයෙන් කටයුතු කරන බවට චෝදනා එල්ලවේ. රැයක් දවාලක් නොමැතිව උද්‍යානය තුළ රථවාහන ගමන් කරවීම, විවිධ ස්ථාන වල වැසිකිළි කැසිකිලි පද්ධති ඇතුළු පහසුකම් සකස් කිරීම සඳහා වනය විනාශකිරීම, වෙන්කරදී ඇති වන්දනා මාර්ගයෙන් පරිබාහිරව උද්‍යානයේ වෙනත් ප්‍රදේශ හරහා ගමන් කිරීම එවැනි අහිතකර කටයුතු ඒ අතර වේ.

දන්සැල් කරුවන්ගේ දිගු රථ පෙළපාලියක් යාල ජාතික උද්‍යානයට ඇතුළුවන අයුරු (මුලාශ්‍ර සමාජ මධ්‍ය)

කුමන බලපෑම් පැමිණියද පලටුපාන ප්‍රවේශය හරහා නියමිත වේලාවට පෙර යාල ජාතික උද්‍යානයට වාහන ඇතුළු කිරීමෙන් වැළකී සිටීමට වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව කටයුතු කර තිබේ. නමුත් පාන්දර යාමයේ සිට එහි පැමිණ නියමිත වෙලාව එළැඹෙන තුරු රැඳී සිටින නාවික හමුදා වාහන මුලින්ම උද්‍යානයට ඇතුළුවීම නිතැතින්ම සිදුවේ. එම රථ පෙළ වනය දෙවනත් කරගෙන ඇදී යන විට වනයේ සිටින අලි-කොටි-වලස් ඈ ආකර්ශණීය වනජීවීන් පලා යාම නොවැලැක්විය හැකිය. එවිට දුරු කතර ගෙවාගෙන පැමිණ, තිස්සමහාරාම ප්‍රදේශයේ හෝටල් කාමරවල නවාතැන්ගෙන, හිමිදිරියේ උද්‍යානයට ඇතුළුවී සතුන් වැඩි ප්‍රමාණයක් නැරඹීමට සැදී පැහැදී සිටින දෙස් විදෙස් සංචාරකයින්ට සිදුවන්නේ හිස් අතින් නැවත පිටවී යාමටය. එසේම පාද යාත්‍රාවේ පැමිණි නාවුක හමුදා ප්‍රධානියා සහ ඔහුට ආරක්ෂාව සපයන හැට-හැත්තෑවක හමුදා අනුඛණ්ඩය ඉකුත් වසරේ මෙන්ම මේ වසරේදීද වන්දනාකරුවන්ට වෙන්වූ මාවතෙන් මෑත්ව තල්ගස්මංකඩ ප්‍රදේශයෙන් යාල ජාතික උද්‍යානයේ සංචාරකයන් ගමන් ගන්නා මාර්ග පද්ධතියට අවතීර්ණව අත්තනෝමතික අකාරයෙන් ගමන්කර ඇති බව දැනගන්නට ලැබේ. එයද වන සතුන්ට මෙන්ම සංචාරක කර්මාන්තයට කොහෙත්ම හිතකර තත්වයක් නොවේ.

දන්සැල් කරුවන්ගේ බලපෑම

ශ්‍රී දළදා මාලිගාව ඇතුළුව විවිධ රාජ්‍ය සහ පුද්ගලික අංශ සහ පුද්ගලයින් ද මෙම සමයේදී දන්සැල් පැවැත්වීමට බව පවසමින් රක්ෂිත ප්‍රදේශයට ඇතුළුවීම සිදුකරයි. ඔවුන් අතර සිටින අප ඉහත කී ඊනියා පරිසරවේදීන් සහ වනජීවී ඡායාරූප ශිල්පීන් මෙන්ම සෞඛ්‍ය කඳවුරු පැවැත්වීම සඳහා බව පවසමින් පැමිණෙන පුද්ගලයින් පවා තමන්ගේ ඩිපෙන්ඩර් රථ වල නැගී රාත්‍රී කාලයේ වනජීවීන්ට බාධා වන පරිදි අධි බලැති ආලෝක ධාරා එල්ල කරමින් ඉබාගාතේ සැරි සරණ බවට චෝදනා එල්ලවේ. එවැනි තත්වයන් වනජීවී සංරක්ෂණය අතින් කොහෙත්ම යහපත් නොවේ.

අදාළ ප්‍රවේශපත්‍ර ගාස්තු ගෙවා නිසි බලපත්‍රයක් ලබා ගෙන ජාතික උද්‍යානයකට ඇතුළුවන සංචාරකයින්ට පවා උද්‍යානයේ ගමන් කිරීමට අවසර ඇත්තේ පෙරවරු හයත් පස්වරු හයත් අතර කාලය තුළදී පමණි. නමුත් විවිධ උප්පරවැට්ටිය යොදා ගනිමින් මෙම වන්දනා සමයේ උද්‍යානය තුළට ඇතුළුවන ඉහතකී පාර්ශව අදාළ කාලසීමාව තුළ වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව මගින් ලැබෙන අවසරය වල්බූරු නිදහසක් කරගැනීමට සංරක්ෂණ නීතී උල්ලංඝනය කරමින් කටයුතු කිරීම ජුගුප්සාජනකය. විශේෂයෙන්ම යාල කලාප අංක එකට අයත් පරණ තොටුපොළ සංචාරක බංගලාව වෙන්කරවා ගන්නා දළදා මාලිගයේ දන්සැල් නඩය ඔවුන් විසින් දන්සැල පවත්වාගෙන යන කටුපිලාර දක්වා (ඉන් ඔබ්බටද) රැයක් දවාලක් නොමැතිව ගමන් කිරීමට දන්සැල දඩමීමා කරගන්නා බවට චෝදනා එල්ලවේ. එසේම කලාප අංක දෙකට අයත් ළිං තුන සහ කැබැල්ලෑවල ප්‍රදේශවලද බත් සහ කඩල දන්සැල් පවත්වාගෙන යෑමට බව පවසමින් විශාල පිරිසක් උද්‍යානයට ඇතුළුවී තමන්ට රිසිසේ කටයුතුකර තිබේ.

යුද්ධය නිමා වීමෙන් පසුවද වසර ගණනාවක් පාද යාත්‍රාවේ වන්දනාකරුවන් ගමන් කළේ කිසිවෙකුගේ දන්සැල් මත යැපෙමින් නොවේ. එමනේම දන්සැල් දඩමීමා කරගෙන මෙසේ පිටස්තර පුද්ගලයින් යාලට ඇතුළුවන්නේ වන්දනාකරුවන් කෙරෙහි උපන් දයාවෙන් ද නැතිනම් හුදෙක් තමන්ගේ විනෝදාස්වාදය සඳහා ද යන්න එම පාර්ශව විසින් සමාජ මාධ්‍ය මගින් පළකර ඇති ඡායාරූප සහ වීඩියෝපට මගින් මොනවට පැහැදිළි වේ. සැතපුම් ගණන් පා ගමනින්ම පැමිණ, සුළු ආහාරයක් උයා පිහාගෙන කා විවෘත පිටියක රැය පහන් කරන පාද යාත්‍රාවට පහසුකම් සැළසීමට ඇතැම් දන්සැල් සංවිධායකවරුන් පැමිණ තිබුණේ සුඛෝපභෝගී කැරවැන් (Caravan) ද රැගෙන බව කිවයුතුය.

සමීපව අධීක්ෂණය නොකිරීම

 උද්‍යානය තුළ කැලිකසල ගොඩගැසී ඇති අයුරු

ව්‍යුත්පන්න කිහිපයකදී හැර මෙරට ජාතික උද්‍යානය වලට ඇතුළුවන සංචාරකයින් ඒවා තුළ ගමන් ගන්නා සියලුම අවස්ථා වලදී වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව මගින් ලබාදෙන සංචාරක මාර්ගෝපදේශකයෙකු ඔවුන් සමග ගමන් කිරීම සිදු කරයි. නොඑසේ අදාළ දෙපාර්තමේන්තුවට වග කිවයුතු සෆාරි ජීප් රථ රියදුරන් හෝ ඔවුන් සමග වෙති (විවේචන තිබිය හැක). නමුත් දෙසතියකට ආසන්න කාලයක් තුළ පිටස්තර පුද්ගලයින් දස දහස් ගණනින් කුමන සහ යාල ජාතික උද්‍යායේ කලාප අංක එක සහ දෙක තුළ නිදහසේ ගමන් ගන්නේ එවැනි සංචාරක මාර්ගෝපදේශකයින් කිසිවෙක් නොමැතිවය. එබැවින් වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව මෙවැනි තත්ත්වයන් සමීපව අධීක්ෂණය කිරීමට කටයුතු කිරීම අත්‍යාවශ්‍යවේ. එවැනි පසුබිමක් තුළ අප ඉහත සඳහන් කළ ආකාරයෙන් ඩිපෙන්ඩර් රථවල නැගී රාත්‍රී කාලයේ පවා වනජීවීන්ට බාධා වන පරිදි අධි බලැති ආලෝක ධාරා එල්ල කරමින් ඉබාගාතේ සැරි සැරීම, ඩ්‍රෝන කැමරා යොදාගෙන රූපගත කිරීම වැනි කටයුතු එළිපිටම සිදුකිරීම මගින් පෙනී යන්නේ එවැනි සමීප අධීක්ෂණයක් සිදු නොවන බවය.

 උද්‍යානය තුළ ගිණි තැබීම් සිදුකර ඇති අයුරු

මේ ආකාරයෙන් මහා ජනකායක් දීර්ඝ කාල සීමාවක් තුළ වනජීවී රක්ෂිත තුළ හැසිරීම නිසා වනජීවීන්ගේ ස්වභාවික හැසිරීම් රටාවන්ට බලපෑම් එල්ලවීම, කැලිකසල සහ මලපහ මගින් ස්වභාවික පරිසර පද්ධතීන් සහ ජල මුලාශ්‍ර දූෂණය වීම වැනි පාරිසරික බලපෑම් රැසක් ඇතිවේ. සංචාරකයින් සංඛ්‍යාව වැඩිවන විට ඊට අනුලෝමව බලපෑමද වැඩිවේ. කතරගම පාද යාත්‍රාවද දුෂ්කර වන්දනා ගමනක සිට සැණකෙළියකට පරිවර්තනය වීමෙන් සිදුවන්නේ සංචාරකයින් සංඛ්‍යාව වැඩිවී පාරිසරික බලපෑම වැඩිවීමය. එබැවින් මීට අදාළ අනුමැතීන් ලබාදීමේදී වනජීවී අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයාගේ සිට යාල සහ කුමන ජාතික උද්‍යාන භාරකරුවන් දක්වා වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තු කලමනාකරණ ධුරාවලියේ සියලු ස්ථර මීට වඩා අවධානයෙන් කටයුතු කිරීම ඉතා වැදගත්ය. එසේම සිදුවන මානව ක්‍රියාකාරකම් සහ ඇතිවන තත්ත්වයන් සමීපව අධීක්ෂණය කිරීමට සහ අවශ්‍ය කඩිනම් ක්‍රියාමාර්ග නොබියව ක්‍රියාවට නැංවීමට අවශ්‍ය වනජීවී සංරක්ෂණ නිලධාරීන් සහ ඔවුන්ට අවශ්‍ය යටිතල පහසුකම් ප්‍රමාණවත් පරිදි ලබාදීමද ආණ්ඩුවේ වගකීමය. එසේම තමන්ගේ කෙටිකාලීන විනෝදාස්වාදය සඳහා මෙම ඉපැරණි වන්දනා ගමන දඩමීමා කර නොගැනීම, ඊට ඈඳුණු ප්‍රෝඩාකාරී කටයුතු සඳහා රජයේ මුදල් අපතේ නොහැරීම, වනජිවීන්ගේ සුරක්ෂාව තහවුරු වන පරිදි වගකීමෙන් කටයුතු කිරීම සහ පාරිසරික අන පනත් නොසලකා හැරීමට මෙය අවස්ථාවක් කර නොගැනීම දිසාපතිවරුන්ගේ, ආගමික නායකයිගේ සිට සියලු රාජ්‍ය හා පුද්ගලික අංශයන්ගේ යුතුකම බව අප අවධාරණය කරමු.

 උද්‍යානය තුළ දිය වළවල් කැලිකසල මගින් අපවිත්‍රවී ඇති අයුරු